Tài liệu về chim cu gáy có nhiều quá, minhtri đọc mãi mà vẫn chưa ngấm
. Sáng nay tình cờ phát hiện thấy trong máy tính công cộng của trung tâm có một file về chim cu gáy, không biết ở đây lại có cu thủ nào vậy
, tiện thể cóp nhặt pót lên cho anh em, nếu đoạn nào đã có rồi thì các bác xóa bớt giúp minhtris nhé. Cu thủ nào đó cũng cóp nhặt thông tin từ báo mạng.
Nuôi chim gáy sinh sảnThứ năm, 24/05/2012, 10:48 AM
Một yêu cầu đặt ra là làm sao phát triển thú chơi chim cảnh với đảm bảo cân bằng sinh thái, đó là việc nuôi chim cảnh sinh sản trong đó có nuôi chim cu gáy.
• >> Nuôi chim cảnh sinh sản (09:16 | 27/04/2012)
• >> Nuôi chim cảnh sinh sản (tiếp) (09:43 | 27/04/2012)
Chim cảnh là một bộ phận quan trọng trong sinh vật cảnh Việt Nam, có lẽ khởi đầu từ thời tiền sử. Năm 1700 TCN, người Việt đã tặng chim trĩ trắng cho vua nhà Chu (Trung Quốc), chim quý hẳn là để thưởng ngoạn chứ không phải để ăn thịt.
Ngày nay, thú chơi chim cảnh đã phát triển mạnh từ nông thôn đến thành thị trên toàn quốc (phong trào có lắng đi một thời gian do dịch cúm H5N1). Nạn bẫy bắt chim trời làm chim cảnh cũng phát triển rầm rộ làm cho số lượng chim trời giảm sút nhiều, đe dọa mất cân bằng sinh thái vì chim là sát thủ của các loài sâu, bọ. Nếu không còn chim, sâu bọ sẽ sinh sôi mạnh mẽ phá hoại nghiêm trọng mùa màng.
Một yêu cầu đặt ra là làm sao phát triển thú chơi chim cảnh với đảm bảo cân bằng sinh thái, đó là việc nuôi chim cảnh sinh sản trong đó có nuôi chim cu gáy. Chim cu gáy tuy không có màu lông sặc sỡ nhưng bù lại chúng có giọng gáy trầm ấm, vang rền, khoan thai đầy sức gợi cảm về một miền quê thanh bình, yên ả. Ở thành thị hiện nay nhiều người có nhu cầu chơi chim cu gáy bởi tiếng gáy của nó có thể giúp làm mềm đi cái cảm giác khô cứng, bức bối của các khối bê tông ngày càng bao vây cuộc sống.
Kỹ thuật nuôi chim cu gáy sinh sản:Tạo chuồng chimLồng đơn: để nuôi một đôi chim sinh sản, cần một lồng có chiều dài khoảng 60cm, rộng 40cm, cao 60cm. Lồng được chia làm 2 tầng, tầng dưới dùng cho chim ăn, uống, tắm, chiếm 2/3 chiều cao. Tại tầng này đặt 2 chiếc cầu chim, một cầu sát các cóng thức ăn uống vừa đủ để chim đứng ăn thoải mái. Một cầu đặt cao hơn, sát tầng trên để chim nhảy lên tổ. Tầng trên chiếm 1/3 chiều cao, tại sàn tầng trên tạo một khoảng trống 20x20cm để chim lên xuống dễ dàng. Xung quang lồng ở phần trên này được quây kín bằng tôn để chống chuột và không để nhìn thấy chim khi chúng đẻ và ấp trứng, bởi nếu thấy người nhìn vào là chim dễ bỏ không ấp nữa. Vách tôn có thể để 1 cửa nhỏ để khi cần thì hé ra xem chim ấp thế nào và chim con ra sao, nhưng phải hạn chế, chỉ khi cần lắm mới mở ra mà thôi. Mái chuồng được lợp bằng nhựa cứng vừa chống chuột vừa đảm bảo cho chim mát. Nếu nóng quá thì chim cũng bỏ không ấp trứng và trứng dễ bị ung. Trong chuồng chim để một cóng đựng thóc, 1 còng đựng cám gà đẻ (không dùng cám chim), 2 cóng nước: 1 cóng để chim uống, 1 cóng để thỉnh thoảng chúng tắm. Lồng làm bằng nan thép hoặc lưới mắt nhỏ để chống chuột, nan thép hay lưới có lớp sơn chống rỉ.
Lồng nuôi nhiều đôi:
Nếu lồng nuôi 5 đôi thì chiều dài lồng chừng 3m, được ngăn làm 5 ô. Mỗi ô có cấu tạo như 1 lồng nuôi đơn, Giữa các ô chuồng được ngăn cách bằng 1 tấm tôn để chúng không nhìn thấy nhau, không dòm ngó vào đời tư của nhau. Nếu không chúng sẽ đánh nhau cả ngày mà không chịu sinh sản gì cả.
Tạo tổ chim:
Có thể dung một chiếc rổ nhựa thưa hoặc một chiếc rế bằng nan, chiều sâu chừng 10cm, đường kính tầm 20cm. Chim cu gáy không làm tổ bằng rơm, rạ hay các vật mềm mà chúng làm bằng các cọng lá, que nhỏ. Ta chỉ cần rải một nắm cọng lá vào tổ cho chúng đủ để trứng không lọt xuống. Giữa tổ hơi lõm cho chim nằm và ấp trứng. Nhớ buộc chặt tổ chim vào sàn tránh chim nhảy lên làm lật tổ, trứng chim có thể văng ra và vỡ.
Ghép đôi chim:
1. Bình thường một đôi đẻ 2 trứng, khi trứng nở ra bao giờ cũng có một trống một mái. Khi chúng lớn đương nhiên chúng sẽ thành một cặp đôi để sinh sản
2. Ghép một chim trống một chim mái bất kì cho chúng cặp đôi được tiến hành như sau:
Để lồng chim trống và mái gần nhau, nếu chim trống ưng ý, nó sẽ nhảy xuống sàn lồng, đứng chúc đầu xuống, chổng mông lên trời mà gù một cách thiết tha, êm dịu, hai đầu cánh chim rung liên tục gọi là hiện tượng “sa cầu máy cánh”. Nếu chim mái tỏ vẻ đồng ý, nó sẽ nhảy lên nhảy xuống cầu liên tục và đứng tỉa tót bộ lông làm dáng. Khi đó, ta sẽ thả 1 con trống mái vào chung 1 lồng. cũng có thể gặp trường hợp lúc đầu tưởng là chúng đã ưng nhau, nhưng khi thả chim trống mái vào 1 chuồng có hiện tượng con trống đuổi đánh con mái. Ta tách con mái ra và treo ở một chỗ khuất, không cho chim trống nhìn thấy. Chim trống sẽ bị cô đơn (gần chán xa thèm), nó sẽ cất tiếng gù một cách tha thiết để gọi chim mái. Lúc đó ta lại cho chim mái vào lồng chim trống và chúng sẽ hòa thuận, âu yếm nhau, chúng nằm sát vào và rỉa lông cho nhau, đó là ghép đôi thành công.
Ta có thể phân biệt chim trống chim mái ngay từ khi chim non bằng quan sát, ta sẽ thấy chim trống đầu to hơn, mình cũng to hơn và hiếu động hơn chim mái. Trong khi chim mái ưa nằm im hoặc cử động rất ít thì chim trống luôn ngọ nguậy, đi ra xung quanh tìm thức ăn, thức uống… Khi chim đã trưởng thành thì hậu môn chim mái lồi ra to hơn chim trống.
Dấu hiệu chim sắp đẻ:[/b]
Con trống có hiện tượng rượt đuổi chim mái, tức là nó có nhu cầu giao phối. Nếu chim mái vẫn đang vướng bận nuôi chim con không có nhu cầu quan hệ thì chim trống sẽ mổ đánh chim mái hung dữ hơn, có khi nó mổ chim mái đến rụng trụi cả lông. Lúc này ta cần tách ngay chim non ra khỏi chim mẹ, để sang lồng khác nuôi úm. Chỉ một vài hôm là chim bố mẹ lại đẻ lứa mới.
Chim non khi tách ra không cần phải nhồi cho ăn mà cứ để chúng nằm trong một chiếc đĩa có độ sâu tương tự như tổ chim. Rải trên đĩa một lớp vừa cám gà vừa thóc cho chim non nằm trên đó. Theo quy lật tự nhiên, chúng sẽ mổ thức ăn. Cạnh đĩa thức ăn ta để sát một cóng nước có thành cóng thấp ngang với thành đĩa để chim non tìm ra mà uống. không để nước tràn sang đĩa thức ăn gây ướt và bẩn. Chỉ 2-3 ngày sau là chim non đã hoạt động rất mạnh. Đặc biệt là chim non sẽ ỉa phân gọn vào một góc chứ chúng không ỉa lẫn lộn vào thức ăn.
Lựa chọn chim giống:
- Chim nuôi con khéo
- Mã đẹp
- Giọng thổ (giọng gáy sẽ di truyền từ chim bố và không thay đổi trừ đột biến)
- Đực già, mái non: chim đực già chim mái non thì chúng dễ cặp đôi, còn nếu mái già chim đực non thì ít thành công
Thức ăn cho chim:
Chỉ cần hai thứ là thóc và cám gà đẻ trứng (cám chuyên dùng để nuôi gà lấy trứng), không cho ăn cám chim, cũng không cần cho ăn thêm vừng hay hay đậu xanh, vì trong cám gà đẻ trứng đã có đủ các thành phần cần thiết kể cả kháng sinh phòng bệnh.
Cả chim non hay chim trưởng thành đều ăn như nhau.
Giọng gáy của chim:
Chim đến tuổi trưởng thành chúng tự gáy và gáy theo giọng di truyền của chim bố mẹ. Bố mẹ gáy giọng thổ thì chim con cũng gáy giọng thổ. Các giọng đặc biệt như chu, lèo, vấp, đổi, đảo.. là do tự thân từng con chim chứ không thể dạy được, chỉ có thể cho chúng tiếp xúc với chim thiên nhiên hoặc nghe băng đĩa giọng chim gáy hay để chúng gáy to hơn, vang hơn mà thôi.
Một lứa chim:
Một lứa chim thông thường là trên 40 ngày, nhưng theo dõi và tách chim non ra sớm thì có thể mỗi lứa chỉ cần 34 ngày. Một năm 365 ngày thì một đôi chim có thể đẻ 10 lứa. Chim đẻ và ấp trứng 20 ngày, nuôi con 10 ngày, ta tách chim con ra thì chỉ sau 4-5 ngày nó lại đẻ lứa khác.
Có thể khi mới ghép đôi, những lứa đầu chim chỉ đẻ 1 trứng, nhưng những lứa sau chúng sẽ đẻ bình thường 2 trứng.
Ý nghĩa kinh tế:
Ngoài việc tạo cân bằng sinh tháí, giúp thú chơi chim cảnh bền vững thì nuôi chim cu gáy sinh sản còn là một nguồn lợi kinh tế đáng kể, một đôi chim câu non chỉ có giá 100000 đ, thì một đôi chim cu gáy non có giá 1 triệu đồng, một năm tiền thức ăn cho mỗi đôi chim là 100000 đ, chim đẻ 10 lứa sẽ cho ta 10 triệu. Nếu nuôi 5 đôi chim cu gáy đẻ còn lợi hơn cả nuôi bò. Tiền làm lồng chim chỉ mất 1 lần cho một đôi chim khoảng 1 triệu, nhưng dùng được bền lâu.
MÔ TẢ
Cu gáy ( Streptopelia chinensis tigrina) là loài chim cỡ trung bình có trọng lượng từ 180 đến 200 g. Con đực và con cái có lông đầu màu xám tro, gốc cổ có vòng lông đen chấm trắng. Thời kì sinh sản ở con đực vòng này nổi lên rất rõ người ta gọi là cườm. Lưng và mặt trên cánh lông mà xám hung nhạt
, ngực và bụng xám phớt hung. Mặt dưới đuôi có mút lông đuôi màu trắng. Mỏ đen, mắt màu vàng cam hay nâu đỏ, giò đổ tím.
PHÂN BỐ
- Trên thế giới, cu gáy phân bố ở Trung Quốc ( Đông Nam Vân Nam và toàn bộ Đông Nam Trung Quốc), LÀo, Campuchia, Thái Lan, Mianma, Malaysia, Xumaka và Việt Nam.
- Ở Việt Nam, cu gáy phân bố ở hầu hết các tỉnh miền núi, một số tỉnh vùng đồgn bằng và ven biển của nước ta không xa nơi trồng trọt.
NƠI SỐNG VÀ SINH THÁI
Cu gáy là chim định cư, đi thành đàn 5 đến 15 con và có khi nhiều hơn nữa, quanh năm không đi xa vùng làm tổ của mình. Chúng thường ở các dải rừng cây bụi, rừng thứ sinh ven đồng ruộng, rừng nương rẫy và các bụi cây, bụi tre quanh vườn làng và cả trong thành phố. Không gặp cu gáy trong rừng sâu.
SINH HỌC
- Thức ăn: Thức ăn chính của cu gáy là các loại hạt quả, quả cây, hạt cỏ và hạt các cây lương thực như lúa, ngô, đậu xanh, đậu tương, lạc, vừng,... khoai lang, sắn. ngoài ra chúng cũng thích ăn quả đa. Nhiều khi trong diều và dạ dạy còn thấy mối, ấu trùng côn trùng và ruồi nhặng.
- Sinh sản: Tới tháng 2 hàng năm, con đực tách khỏi đàn và cùng với con cái ghép thành từng đôi. Con đực, con cái theo nhau đi tìm nới làm tổ. Suốt thời gian ghép đôi con đực gáy rất nhiều. Con đực và con cái cùng hợp lực xây tổ. Tổ cu gáy xây rất đơn giản, đặt ở các chạc cây kín đáo như cây duối, bụi tre, cây vải, nhãn, găng,...Tổ chỉ là những đoạn thân cỏ khô hay các cành que nhỏ đan lại thưa thớt đủ để trứng khỏi rơi loạt qua.
Mỗi lứa cu gáy đẻ 2 trừng, vỏ trừng màu trắng ngà. Kích thước trung bình của 15 quả là ( 27,6 x 21,8 mm). Cả chim đực và chim mái cùng hợp lực tham gia ấp trừng. Chim đực thường tham gia ấp trứng vào buổi trưa và chiều. Có khi đang ấp, chim đực vẫn gáy. Thời kì sắp nở, con mái ấp thường xuyên hơn. Cu gáy con mới nở được nuôi bằng dịch "sữa" tiết ra từ diều bố mẹ giống như bồ câu nhà. Sau một tuần lễ chim non được nuôi giảm trọng lượng và tăng phần thức ăn bằng gạo, ngô, đậu, côn trùng.
Cu gáy con mới nở còn yếu ớt và trải qua thời gian chim bố mẹ chăm sóc , khoảng 2 tháng mới có đủ khả năng bay khỏi tổ đi kiếm ăn cùng bố mẹ.
- Tình trạng hiện nay của đàn chim gáy trong tự nhiên:
Nhìn chung chim cu gáy rất phổ biến ở nước ta, nhưng do mức độ săn bắn ở các địa phương mà số lượng của chúng nhiều ít khác nhau. Nhiều vùng ở Tây Bắc, Đông Bắc nước ta như Lạng Sơn, Tuyên Quang, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Phú Thọ, Vĩnh Phúc,... và một số vùng thuộc Bắc và Trung Bộ do săn bắt bừa bãi nên số lượng cu gáy nhiều nơi đã bị giảm nhiều.
- Giá trị:
Cu gáy là đối tượng săn bắn phổ biến của nhân dân nhiều địa phương trong nước. Thịt cu gáy ngon, có thể làm món ăn đặc sản trong các nhà hàng ăn uống. Một con cu gáy thịt bán tự do ngoài chợ có giá từ 8 - 10.000 VNĐ.( Nguy hiểm quá phải không các bác, kiểu này thì đời sau con cháu chúng ta không có chim gáy mà chơi mất)
- Biện pháp bảo vệ:
Tuy số lượng chúng nhiều, nhưng do khai thác bừa bãi nên số lượng của chúng đã giảm đi nhanh chóng, thậm chí có nơi trở thành hiếm. Do vậy, chúng ta cần có kế hoạch khai thác và bảo vệ hợp lí để số lượng chúng hồi phục nhanh chóng, biến chúng thành đối tượng săn bắn thể thao, du lịch và là đối tượng có thể xuất khẩu. (!)
- Quá trình nuôi:
Nhiều địa phương, nhân dân ta vẫn le tẻ nuôi để nghe tiếng gáy và chơi trò chọi chim nhằm mục đích giải trí. Cu gáy nuôi dễ dàng. Thức ăn chủ yếu là thóc, ngô, các loại đậu,...Chúng ta có thể tiến hành nuôi đại trà chim gáy.
(sưu tầm)
Nguồn
2. Cách phận biệt chim trống, chim mái:
Dù nuôi làm chim mồi, hay chim chơi thì cũng đòi hỏi trong chú chim đó những tiêu chuẩn cao của nghề chơi chim gáy như: siêng gáy, giọng hay (thổ bầu, thổ rền, thổ sấm,.... kim vắt,...), có nhiều tiết tấu như: chu, lèo, dặm (dặt?), vấp, gù chồng đấu,... Càng tích hợp trong chú chim gáy này nhiều những đặc điểm quý trên thì chú chim càng có giá trị cao, càng làm chủ nhân thêm cao hứng và tự hào.
Nhưng trong loài chim gáy, thì chỉ có chim trống là hay gáy, phong độ luôn ổn định nếu đựoc chăm nom tốt. (cũng có con chim mái gáy hay, hay đến nỗi có con còn làm chim mồi được nữa đấy nhưng lúc nó lòi ra vài quả trứng là lại không gáy hoặc ít gáy hẳn đi, người sành chơi không ai chịu nuôi chim gáy mái làm cảnh hay làm mồi dù có gáy hay đến mấy).
Vậy làm thế nào để chọn chính xác một con chim bổi trống để nuôi?!
Cách nhanh nhất là nhờ những người có kinh nghiệm nuôi chim cu gáy chọn hộ bằng cách bẫy những con bổi tốt và nhường cho nuôi (Nhưng không phải ai cũng có điều kiện như vậy vì có khi không quen biết, ngại nhờ,...). Nên thông thường, đa số các bác đều chọn cách mua ngoài hiệu bán chim cảnh.
Chim gáy thuộc họ bồ câu nên con chim trống đa phần đều có kích thước lớn hơn chim mái
- Mỏ chim trống thường có phần lỗ mũi to hơn (nâng cao hơn ở phần cánh mũi).
- Mắt chim trống dữ hơn (thông thường có phần viền vàng bên ngoài có diện tích rộng hơn, con ngươi như thu nhỏ lại)
- Chim trống khi đậu trên cầu (hoặc trên cành) có lưng gù, đuôi cụp.
- Chân chim gáy trống đa phần to mập hơn, chân chim mái mảnh mai hơn.
Tuy nhiên, những dấu hiệu trên khi phân biệt cũng chỉ là tương đối. Trong thực tế, có những con chim mái có ngoại hình khá đẹp, thậm chí còn đẹp hơn chim trống nữa đấy mấy bác à!
3. Chuẩn bị lồng nuôi chim cu gáy. Tuỳ mục đích nuôi chim gáy mà ta cần chuẩn bị lồng nuôi chim khác nhau. Bài viết này xin lần lượt đề cập những lồng nuôi chim gáy chơi (với mục đích nuôi nghe gáy), lồng nuôi và luyện chim mồi, lồng nuôi chim gáy sinh sản,... Tuỳ điều kiện kinh tế và sở thích của mỗi người, ta có thể chọn cho mình những chiếc lồng nuôi chim khác nhau. Từ những chiếc lồng có giá trị kinh tế thấp đến những chiếc lồng bạc triệu. Tuy nhiên, khi mới nuôi chim mộc (chim bổi)- tức là chim mới bắt từ rừng mang về, chim non mới bắt từ ổ hoặc chim non mới ấp nở ra ta chỉ cần những chiếc lồng ít tiền hoặc những chiếc lồng tự làm được là cũng có thể nuôi chim được rồi.
Yêu cầu: lồng chắc chắn, không để chim xổng lồng, có móc treo lên cây dễ dàng.
- Nan lồng nên làm bằng vật liệu tre, trúc để giảm thiểu tối đa việc tổn thương cho chim khi chim bổi (nhất là lúc mới bắt từ rừng về).
- Là loại lồng có thể lợp 3 mặt bằng lá cọ, hoặc phủ áo lồng bằng vải,...
Bên trong lồng phải có những coóng nước hình chén, cong ăn bằng mây, tre đan hình chum và một coóng nhỏ đựng khoáng, sỏi hoặc cho ăn vừng, lạc bổ sung khi cần thiết.
- Đáy lồng nên có một cái mẹt đan bằng tre, nứa để hứng chất thải của chim,...
Thông thường, người sành chơi chim gáy thường chọn lồng chim hình quả đào để nuôi chim gáy.
Kĩ thuật nuôi cu gáy.
Chim trống, chim mái của chim gầm ghì và chim gáy nhìn giống nhau, nhưng thật ra bề ngoài chúng có chút ít khác nhau. Chúng bắt đầu trưởng thành và sinh sản vào khoản 5 tháng tuổi. Để xác định trống mái của 2 giống chim này ban dựa vào những cách sau đây:
1. Tròng đen - Vòng tròn của tròng đen của con trống nhỏ hơn và sáng hơn con mái.
2. Màu lông - khi ta nhìn thật kỷ sẽ thấy mầu lông của chúng có khác. Lông trên trán của con trống sáng hơn con mái. Riêng chim gầm ghì lông trên trán con trống có màu xám nhạt còn con mái có màu nâu nhạt.
3. Kích thước goại hình - Chim trống dĩ nhiên to hơn con mái. Hai con xuất hiện, tướng tá của con trống to khỏe hơn của con mái và cái đầu cua con trống to và cục mịch hơn.
4. Giọng - Con trống gáy to tiếng hơn con mái. Con mái rất im lặng và khi con mái gù sẽ có âm sắt cao hơn con trống.
5. Gù đấu ( gù chào) - con trống sẽ gù đấu; Khi con bạn tình xuất hiện, thì con trống sẽ gù sát đất ( gù cái đầu thấp) với con mái nhiều lấn, còn con mái thì hầu như không bao giờ gù, trừ khi trong đàn toàn mái và không có con trống trong khoản thời gian dài.
6. Chân của chim trống thì to và dài hơn chim mái.
7. Xương dưới bụng ( 2 xương ghim ) gần phao của chim mái thì rộng hơn chim trống. Điểm này hầu như loài chim đều giống nhau , bởi vì chim mái phải có khoản trống để cho trứng nằm.
8. Chim trống ngực phải rộng và thường đậu trên những cành chắc chắn, con con mái thì đậu khác hơn ( cành nào cũng được).
9. Cái đầu của chim trống to và rộng hơn, còn chim mái thì đầu nhỏ và tròn hơn.
10. Chim trống chủ động và hung hăng về phía chim trống khác.
Sau đây thêm vài kinh nghiệm để xem chim mái của mình.
Khi ghe gù đấu, chim mái ở trong lồng chạy ầm ầm, nhưng đưa chim mồi tới lại không chịu gù
Chim mái khi lên nhánh thế nằm đó, không bao giờ gù, rồi tự nhảy.
Khi chim mái cất tiếng gáy thì hầu như chim lồng trộn rồi gáy rất xôn xao. ( điềm này sao giống con người quá ....nghe tiếng cô gái nào nói ngoài của sổ thì bằng mọi giá, các chàng chắc chắn hé cửa ra nhìn....
Kỹ thuật nuôi cu gáy
Chăm sóc chim cu gáy
1. Chim cu là giống ăn hạt, hạt không được bóc vỏ (xây sát) trước khi cho chúng ăn. Hầu như người nuôi chim thích làm thức ăn bằng cách kết hợp nhiều loại hạt khác nhau. Lúa hạt ngắn, trước khi cho ăn, họ thường rữa sạch bụi và những cọng cỏ, phơi khô rồi cất giữ chúng nơi khô ráo hay bỏ vào chai lọ rồi đậy kín lại để tránh ẩm móc và côn trùng. Rất nhiều loại hạt có thể giữ cho chim cu sức khỏe tốt, như bông cỏ giúp tiêu hóa, lúa mạch đen giúp chất bổ cho bộ lông, đậu thì dồi dào chất bổ, mè thì có chất dầu nên giữ cho lông bóng và cứng hơn. Hầu hết các loại hạt thông thường dùng cho chim cu có kích thước trung bình ( chim ngói, chim gáy ... ) là bo bo, lúa mì và hạt kê. Còn những loại chim có kích thước nhỏ ( cu pháp, cu gầm ghì ... ) lại ưa thích các loại hạt nhỏ như là kê hay hạt bông cỏ, nhưng chúng sẽ ăn bobo hay lúa mì nếu chúng ta cho chúng ăn. Ở thailand, lúa là món ăn chính cho chim cu, những loại hạt khác chỉ món ăn phụ. Chứa đựng thức ăn trong hủ riêng. Không được trộn hạt với lúa bởi vì chim cu chỉ ăn ngũ cốc thôi, như vậy sẽ làm chim cu mập và không khỏe mạnh được.
2. Nước cho chim cu uống phải là nước sạch, nếu dùng nước máy thì đừng che đậy và chờ cho chất clo bốc hơi hết mới được dùng. Nếu lồng chim thường treo ngoài nắng, thì nên thay nước mỗi ngày để ngừa triệu chứng khô cổ họng.
3. Chim cu phải cần được nhận ánh sáng mặt trời vài tiếng mỗi ngày. Treo lồng những nơi khác nhau sẽ làm cho chim cu có khí thế và sung hơn, không được để ánh sáng trực tiếp chiếu hết lồng mà phải có bóng râm để có chổ cho chim cu vào khi cần thiết. Chim cu khi phơi nắng thường nằm xòe cánh và đuôi dưới đấy lồng để tống khứ những côn trùng ( ve ) ra khỏi lông chúng. Nếu không có ánh sáng mặt trời thí phải mua bóng đèn ( spectrum light) để chiếu sáng cho chim cu để thây thế ánh sáng mặt trời.
Nếu để lồng những nơi tối trong nhà hay là những nơi lạnh, bạn có thể mắc thêm bóng đèn cho mỗi cái lồng với khoản cách phù hợp.
4. Đất đen - ở Thailand, công thức làm đất đen thật đặt biệt, đất đen được làm ra từ cây cỏ và khoán chất, làm nền tản vững chắc cho sức khỏe và giọng gáy cho chim cu. Nó bao gồm chất vôi, trộn với đất và một ít than đập nhỏ ( hay mồ hống ). Chim cu trong thiên nhiên ăn đất và đất núi lửa ( đất đỏ ) đôi khi liếm muối để bồi dưỡng chất dinh dưỡng và sức khỏe.
5. Chim cu trong tự nhiên rất cần ăn sạn để nghiền nát thức ăn nhất là những hạt già và cứng. Chim cu cần chất vôi để tạo vỏ trứng và sú thức ăn cho chim con. Đặt biệt cho việc sinh sản và tạo xương của chúng. Sinh học của chim cu mái sẻ lấy chất vôi từ xương chúng để cung cấp đủ cho con cái, bởi thế sự sinh sản sẽ dừng lại đến khi nào có đầy đủ chất vôi chúng cần cho cơ thể. Than củi giúp tiêu hóa và sạn giúp nghiền nát hạt trong mề của chim cu. Đất sạn không nên trộn chung với thức ăn mà phải chứa vào cóng riêng.
6. Muối là chất khoán cần thiết. Chim cu thường hấp thụ những khoán chất vi lượng từ thức ăn nhưng không đủ những phân tử như là iod, mangan, coban ... thận trọng cho ăn thêm muối cho vật nuôi rất tốt. Muối biển nguyên chất rất có nhiều khoán chất cho chim cu, nhưng nếu ta cho ăn nhiều quá sẽ làm giảm chất giọng. Tốt nhất cho chim cu ăn muối mỗi tuần một lần, muối cho vào cái dĩa cho chim ăn và ngày hôm sau nhớ lấy dĩa muối ra .
7. Sự hoản sợ ban đêm - Trong thiên nhiên khi chổ ngũ bị đe dọa ( hoản sợ ) chúng sẽ bay lên để thoát khỏi sự đe dọa nguy hiểm của chúng. Thỉnh thoản chim trong nuôi trong lồng cũng bị hoản sợ ban đêm. Sự hoản sợ này có thể lảm gảy lông cánh, lổ đầu hay rách mình chảy máu. Sự việc xảy ra khi chim cu ngủ những nơi rất tối hay là những con chim mới đặt trong tình cảnh mới ( đổi chổ, chim bổi mới...). Chim cu nhìn đêm tối rât kém nên chúng dễ bị hoản sợ, khi chúng nghe ồn ào và chúng sẽ nhảy ngay và kết quả là bị thương. Dĩ nhiên chim cu càn cố thoát khỏi cái lồng, thì những chắn song lòng sẻ làm chim cu bị thương tồi tệ hơn.
Cách giải quyết là mắc bóng điện ngủ sao cho vừa đủ ánh sáng cho chúng thấy chung quanh vào ban đêm. Nếu ánh sáng quá mạnh sẽ làm chim khó ngủ, nếu vậy thì tốt nhất trùm tấm màng để có bóng tối cho chúng ngủ. Tiếng động, đồ đạc trong nhà có thể làm chim hoản sợ.
8. Nhiệt độ - Chim gầm ghì và cu cườm chịu nhiệt rất kém. Khi nhiệt độ hạ xuống 10 độ C chim cu sẻ bị cú rũ, nếu nhiệt độ hạ hơn nữa thì chim cu sẻ chết. Người nuôi nên đặt một bóng điện trong lồng. Vì chim cu là loại sống ở khí hậu xích đạo nên chúng có thể sống ở môi trường mà nhiệt độ lên tới 42 độ C.
Lồng nuôi chim cu gáy1. Lồng đơn - mỗi lồng đơn chỉ nuôi nuôi chứa cho mỗi con chim cu thôi. Thông thường lồng nuôi có kích thước là 16 -16.5 in ( 40.6 - 61.9 cm). Hai kiều lồng mà người Thái Lan thường dùng là; một, lồng có hình dạng giống như cái trống, hay hình ống, còn kiểu khác có hình ovan ( hình quả đào )
Nang lồng ( song ) được làm bằng tre nên có thể chống lại côn trùng và mối mọt. Nang lồng làm bằng song mây thì cứng và bền. Nhiều nang lồng làm bằng dây leo nhưng không nhìn đẹp bằng song mây.
Cầu lồng ( dùng để chim đậu) nên chọn kích thước phù hộp cho chân chim đứng bám. Cầu ba cạnh ( hình chữ Z ) thì rất phù hộp cho loại lồng này, vì nó rât tốt cho chim khi chúng thây đổi vị trí. Một số cầu được làm bằng thủ công, nhám nhưng mịn; để cho chim cu bám chắc hơn. Cầu, thông thường được làm bằng gổ hay rể cây cứng.
Trong lồng đơn, người nuôi chim nên đặt bổn hủ ( cóng ) chứa thức ăn bao gồm : ngũ cốc, nước, sỏi cát, và khoán chất.
Để giữ cho chim cu yên tỉnh và không chú ý những tiếng động, người nuôi phải làm 2 màng vải. Người nuôi che phủ ( trùm ) một tấm màng làm bằng vải mỏng bên trong, màng vải này có chúc năng ngăn ngừa tiếng động gây sợ hãi cho chim gáy nhưng vẫn thấy đối thủ khi thi đấu nên. Một tấm màng dày phủ bên ngoài dùng để trùm kín lòng, giữ chim yên tỉnh và khỏi bị sợ khi di chuyển.
2. Chuồng chim - Người nuôi nên làm một cái lồng lớn hay là chuồng chim cho chim gáy khi chúng không đi thi đấu. Không được nhốt chim luôn cu trong lồng đơn . Chuồn nuôi rất cần thiết cho chim con, và chim trưởng thành và chim mồi nghĩ ngơi sau khi thi đấu. Chim gáy rất cần một cái chuồng rộng, để chúng cần luyện tập, dùng cơ bắp để bay và giúp chúng có sức khỏe và giọng gáy chúng tốt hơn.
Nếu có điều kiện thì nên làm chuồng rộng, đặt vào trong chuồng vài nhánh cây cho chim đậu, và chuồng phải có đủ không gian cho chim bay, cái này rất lợi cho chim cho đôi cánh chim. Dưới sàn chuồng nên làm bằng gỗ hay bằng cát trần. Cu gầm ghì và chim gáy là những loại chim đi dưới đất, vì thế chúng thường đi hay nằm dưới sàn chuồng. Một cái chuồng tốt được làm bằng 2 lớp dây kẽm để ngăn ngừa và tránh xa những con vật thường tung hoành và sát hại cho chim cu như là chuột , mèo.
Không được nhốt chim cu luôn trong chuồng nuôi hay lồng đơn mà phải nuôi nhốt thây đổi. Người nuôi nên nhốt chúng trong chuồng nuôi thường xuyên hơn lồng đơn. Không được nhốt chim trong lòng đơn all time.
Có lẽ người Thái Lan nuôi chim gáy so với người Việt Nam mình có khác …..???
Khi người nuôi chọn một đôi chim cu cho đẻ, điều trước tiên là phải cần chuẩn bị một cái chuồng ( lồng ) đẻ, Chuồng đẻ không có qui định về kích thước, nó chỉ phụ thuộc vào điều kiện nơi ở của người nuôi. Để bảo vệ chim cu từ mèo, chuột và các loài thú ăn thịt khác, chuồng đẻ nên làm bằng lưới sắt. Chiều cao của chuồng nuôi đẻ thường là 45, 90, 135 hay là 180 cm, chiều rộng 60 cm và chiều dài từ 100 đến 180 cm.
Dưới đấy lồng người nuôi thường đổ cát sỏi khô hay làm bằng gổ ván , bởi vì chim cu ngoài hoang dã thường kiếm ăn ở dưới đất nên việc này giúp chúng cảm thấy giống ngoài thiên nhiên hơn. Chuồng phải đặt nơi có ánh nắng buổi sáng chiếu vào, nhưng cái tổ cần phải đặt trong bóng râm ( tối ).
Lần đầu chọn 2 chim cu giống, người nuôi phải để cho chúng " làm quen " với nhau trước khi bỏ vào chuồn đẻ. Nhốt chim cu trống, mái vào hai lồng riêng và treo (đặt) hai cái lồng gần kề với nhau từ một đế hai tuần . Khi cả hai đã quen nhau, ban đêm chúng sẽ nằm ngủ gần nhau. Khi chuyển chúng ra xa nhau chúng sẽ gù và gáy gọi nhau ầm ỉ ( cái này sao giống mấy bác quá nhỉ ... mất bạn gái ai mà không la làng chứ ). Kỷ thuật để tránh chúng gây hấn và đá nhau, nên sang con chim cu mái từ lồng nuôi vào chuồng đẻ trước rồi đặt lồng nuôi của chim cu trống kề bên chuồng chim đẻ. Sau vài ngày sang chim cu trống vào luôn chuồng đẻ . Tốt nhất là nên sang chim trống vào buổi chiều tối bưởi vì chúng không có thời gian để gây hấn và đá nhau. Nếu chúng còn tiếp tục đá nhau thì nên ngăn chúng bằng một tấm bìa cứng hay là bỏ thêm vào chuồng đẻ vài con chim con để chúng có bầu bạn và sẻ hết đá nhau.
Trong chuồng đẻ nên đặt vài cái tổ làm bằng dây mây, hộp gỗ hay vật liệu khác có hình dạng giống như cái bát (tô) nhỏ, vừa cho chim cu. Nên đặt 3 hay 4 cái tổ trong lồng đẻ để cho chúng chọn. Chim cu sẽ đẻ 2 trứng và nở sau 14 hay 15 ngay ấp. Chim trống và chim mái thay phiên sú cho chim con. Không được quấy rối hay kiểm tra chúng thường xuyên, bưởi làm như vậy chúng sẽ bỏ tổ hay bị stress và không sú cho chim con nữa. Suốt những ngày đầu tiên, chim cu cha mẹ sú cho chim cu non bằng sữa của chúng. Sữa này được sản làm thức ăn lỏng ở trong cổ họng của chim cu bố mẹ. Chim cu sẽ chăm sóc con của chúng đến khi chúng có thể tự kiếm ăn, và rời tự rời xa bố mẹ.
Nhiều người nuôi đã dùng chim ngói sú ,nuôi và chăm sóc chim gáy hay chim gầm ghì con thay cho cha mẹ chúng. Người nuôi có thể dụng chim giống tốt và chỉ lấy trứng cho chim ngói ấp và nuôi, tiến trình này có thể sản sinh ra nhiều chim cu trong thời gian ngắn. Chim ngói không có gây sự với các loài chim cu khác và nuôi chim con rất tốt. Chim ngói có thời gian ấp trứng giống như chim gáy hay chim cu gầm ghì. Chim ngói nuôi chim non rất tốt và chim con sẻ lớn rất nhanh.
Theo tôi, nuôi chim gáy đẻ các Bác nên cho chim mái ăn đầy đủ chất vôi, dinh dưỡng, thức ăn, vitamin .... mà đã đề cập trong diễn đàn.
Hôm nay có tý thời gian rỗi nên viết ít chữ về cái lụp và chim gáy, để các bác độc tham khảo và góp ý cho.
Thú chơi chim thì có “ muôn hình vạn tượng” về cách chơi. Kẻ thì thích chim đá, ngừơi thì thích chim hót, còn các Bác trong trang này, theo tôi đoán biết vẫn thích chim rập (chim gáy) hơn. Một con chim gáy hay, giá có thể lên đến bạc triệu và thậm chí hơn. Cổ nhân có nói "Con chim quí phải ở lồng son" nhưng có ai hiểu hết nghĩa "lồng son" ấy. Có ngừơi định nghĩa là phải một cái lồng bằng gỗ quí, bên trong phải có cầu ngà, cóng ngọc… và đa số người đời cho rằng " lồng son" là cái lồng đẹp và rất quí giá, thế thôi. Nhưng lồng son mà nhốp con chim gáy thì quả là "trọc phú" quá , "dị hợm" quá … đôi khi khách tới chơi và chỉ coi cái lồng, "quên" đi chú gáy cưng thì làm cho người chủ gáy buồn lắm lắm.... còn nếu nuôi chim gáy mà nhốt cái lồng to, rộng quá , lông đuôi dài nhằng, thân hình bóng mựơt … thì sẽ bị đánh giá ngay; là không phải "nghệ nhân" chơi chim gáy, và chú gáy cảm thấy mình thật là " hạnh phúc" và " sung sướng " thì làm sao cất tiếng gáy một cách " Bức bối, tức tới, và dằn vặc" được. Bởi thế người chơi chim gáy sang trọng ở chổ là phải "biết chơi lồng".
Kỹ thuật nuôi cu gáy
Lồng chim gáy tiêu chuẫn là lồng quả đào, mà các Bác đã đề cập nhiều trên diễn đàn, nên miễn bàn, nhưng bố trí " nội thất" và "ngọai cảnh" như thế nào thì quả là một vấn đề. Cái lồng quả đào ấy mà bỏ vào vài cái "cóng" bằng chai nhựa "lavie" , hay lon "sữa ông thọ" cắt ngang thì khó coi lắm. Nên các Bác "chịu khó" ra tiệm mua cái cóng bằng nhựa hay thủy tinh đựng nước, và kiếm vài cái giỏ đang bằng tre như bác "Kiwi đã làm" để đựng thóc thì hoàn mỹ gì bằng, có vậy chú gáy mới biết rằng chủ của nó cũng "thương yêu" và "chiêu hiền đãi sĩ " vậy, tuy ở trong cái lồng chật chội nhưng cũng không đến nổi "bạc đãi nhân tài " như chú ta và người đời thường nghĩ. Khi có cóng trong tay thì chủ nhân cũng phải trang trí nội thất sao cho hợp lý một tý. Đặt cóng cao quá thì "làm khó" anh tài quá, khi đói khát thì phải ráng dói cổ lên thật là bất tiện … , còn nếu đặt cóng thấp quá thì cũng dễ bị chú ta " khinh khi" rồi ị luôn trong đó…"khổ lắm" nói mãi.. nên các Bác phải để vừa tầm cho chim dễ ăn dễ uống. Cái cầu trong lồng tốt nhất là phải tròn và to như ngón tay cái và bề mặt phải nhám nhưng mịn để cho chú gáy cưng dễ đậu... Cái cầu không được đặt sát đáy lồng, mà phải cách đáy lồng khoản 1 cm, vì để sát đáy lòng dễ bị chú ta "hứng khởi " rồi "bum bùm bum" lên đó hay lên những nang lồng thì "mất sức lắm". Nếu các bác dùng tấm lót để lốt phân thì phải nên dọn vệ sinh mỗi ngày. Còn vị trí treo lòng trong nhà cũng rất quan trọng, nơi treo phải thoáng một tý. Đừng bao giờ treo lồng sát mái nhà, nhất là mái nhà bằng tole , vì nóng nên rất dễ bị nhặm mắt, nhất là mùa hè. Cẩn thận với lũ kiến và lũ chuột xăm lăng thức ăn rồi gây hại cho chim cu. Nếu chú chim cu cưng là chim bổi thật hay mới bắt về thì nên che phủ hai phần ba lồng bằng một tấm vải mỏng, để cho em nó cảm thấy an toàn nơi định cư mới. "nhà sạch thì mát" nên chú bổi cưng mới cảm thấy "hứng khởi" trong lòng rồi cất lên vài tiếng gáy để chủ nhân nó "mát lòng mát dạ" và hãnh diện với ba con lối xóm, rồi nhấc cái telephone gọi cho anh em trong hội chim cu: "À chú bổi của nhà em "chịu gáy” rồi đấy !!!
Nói về lồng lụp. Thì mỗi quốc gia, mỗi địa Phương có mỗi kiễu lụp khác nhau, làm gì thì làm, một cái lụp tốt thì cần ít nhất 3 yếu tố quan trọng.
Thứ nhất là cái lụp phải gọn, nhẹ, và cứng, vì vậy có thể vác lồng đi cả vài cây số mà không thấy mỏi mệt, khung lồng nên làm bằng thép lò xo thì quả tuyệt vời. Còn nếu có lò xo giường sắt thì càn tuyệt vời hơn.
Thứ hai là "mặt qui" (mặt trước) của lụp phải tối màu, chắc, mỏng; tiêu chuẩn này thì mặt qui nên làm bằng cáp dây thắng xe mink là số một, đan mặt qui hình lục giác và lỗ nhỏ như ngón tay cái là ok, sau đó lấy nước chanh chà lên cho tối màu, rồi rữa sạch. Lúc này mặt qui đã hội đủ tiêu chuẫn; mỏng, tối màu và chắc chắn. Khi bổi lên gù trên nhánh thế, ít thấy sợ mà " can đảm" nhập hộ khẩu nhà ta, còn mục đích nữa là đề phòng rủi ro từ cắt, ó, và bìm bịp; ba cai thứ này cộng với kiến vàng đã giết biết bao nhiêu anh tài, để chủ nhân của nó " ngậm đắng nuốt cây" !!!??
Thứ ba là cầu ngoài (cầu để bẫy) thì phải sáng, to, nhẹ và có độ cong vừa phải. Sáng ở đây không phải dùng sơn hay đánh bóng bằng vétni cho sáng mà là cái cầu sáng màu gỗ tự nhiên. Cong không phải chỗ nào cong cũng được, cong ở đây mình muốn nói là điểm cong và điểm cong ấy cao nhất trong cái cầu và vị trí 1/3 tính từ ngoài vào. Chiếc cầu ngòai sáng và có điểm cong như vậy sẽ tiếc kiệm rất nhiều công sức cho chim mồi.
Cái lồng một lẽ, nhưng yếu tố chính là phải phụ thuộc vào tài năng của con mồi, làm nhánh thế và cách bố trí lụp cho hợp lý trước khi bẫy. Buổi sáng nên chọn nơi treo lụp mà đối diện có cây cao và có nhiều nhánh khô, vì sáng sớm, cây cao thường để cho nhung "anh hùng" một cõi đậu lên và cất tiếng gáy, gù... để thị uy thiên hạ. Buổi trưa nên chọn những cây thoáng có bóng mát, riêng lẽ và gần nguồn nước. Buổi chiều thì nên chọn những bụi cây nào mà buổi sáng sớm các em gáy trước khi ra khỏi cội......
Quan trọng nhất là chiều về, dưới đấy bị chứa có vài "cọng lông đuôi" ló ló ra ngoài "đen đen trắng trắng "thì "chủ nhân" của nó mới hảnh diện với xóm làng biết chừng nào !!!???
Nói về thú chơi chim gáy, ai cũng mong muốn cho mình có một con mồi hay " trên cả tuyệt vời" để chu du khắp chốn núi rừng, cho thỏa lòng " nghiện ngập"....
Rồi bỗng một ngày đẹp trời xách con mồi "vừa đủ sài" vào chốn thâm sơn gặp một "anh hùng" một cõi, giọng thổ đồng, tiếng gáy to như "loa" làng, tiếng gù êm như suối chảy, tiếng thúc nhanh như "gõ cây" "mắc me" " gù đấu, gù chồng.... nói chung không thể chê vào đâu được... nên chủ nhân của con mồi "cà tàng" với tài mọn " kém cỏi" thầm khấn vái "thần núi " nồi chè "xui" cho nó " trượt chân" vào cái cầu sáng sáng cong cong ! ? ... có lẽ "thần núi" bận đi canh " lâm tặc" nên không nghe lời khấn vái .... tối về, chủ nhân " than thở" " nhớ về em" không sao mà chợp mắt được, mong sao cho trời mau sáng để hy vọng gỡ ván " bài cào" này.... rồi một ngày, hai ngày, ba ngày ... Với trăm phương nghìn kế, một ngày nào đó em nó nhập khẩu nhà ta .... Đó là một trong những tình huấn mà anh em chơi chim gáy nói riêng và các anh em chim gáy trong ABV nói chung, ít nhất một lần gặp phải..... Phục được nó đã khó nhưng nuôi nó ra một con mồi hoàn mỹ theo ý nguyện càng khó hơn. Có con một hai năm, sẽ ra mồi, nhưng có con nuôi cả chục năm, thậm chí hơn vẫn hoài công, có con nuôi ra mồi rồi lại " dỡ chứng " chịu đời không thấu... đó là tại sao ??? câu trả lời đơn giãn là không phải tướng mồi, bỡi thế chọn tướng chim gáy quan trọng biết chừng nào !
Tôi may mắn được các tiền bối, bạn bè chỉ " nghề "và một chút đỉnh kinh nghiệm bản thân, nên hôm nay viết cách chọn lựa chim gáy bổi, mong các bác đống góp ý kiến. Thứ nhất là làm diễn đàn sôi động hơn, thứ hai là để chúng ta "nâng tay nghề" cao hơn cho việc chơi chú gáy:
Đầu:
Đầu nhỏ, tròn, cổ lãi, đa phần là chim rất hay, và rất nhanh miệng, nhưng nhược điểm khó ra mồi, ít bền chim, chăm sóc tốt thì chơi bẫy được khoản 5 năm đến 8 năm sau đó sẽ giảm nước và hầu như không được rừng già nữa, lúc này thích hợp nhất chơi bẫy ở rừng thưa, láng, hay đồng bằng
Đầu to, cổ rô, nuôi khó nổi (căng lửa), nhưng nổi căng thì dễ ra mồi. Loại này đa phần gáy, thúc chậm nhưng bền, thích hợp đi bẫy xa và ở bất cú địa hình nào... nên nuôi.
Đôi mắt:
Lồi : không nên nuôi, bởi vì ít đứng chim, xào lồng, nhác, nóng chim, khó thuần...
Mắt lửa; nóng chim, xào lòng, dữ chim, ngu , khi gặp chim ngoài thường bay lòng....không nên chọn nuôi
Mắt vàng: loại này hiền chim, rất sát bổi, nhưng nước gù đấu ít, dặm mắt me nhiếu, nước xa cầu mấy cánh nhiều....
Mắt vàng màu nghệ: ít xào lồng, gù đấu tốt, rất tỉnh chim khi giao đấu... loại này thích hộp nuôi ra mồi.
Khi gù; chim có tròng vàng dãn ra, tròn đen co lại, đây là chim sát thủ ( may bổi )
Khóe chỉ:
Lông màu đen tính từ khóe mỏ vào nếu: ngoài nhỏ trong lớn thì có nước hậu, bền chim.
ngược lại ngoai lớn trong nhỏ thì nước hậu kém.
Cấp mình :
Phải chọn con có hình bắp chuối, ngực nở, to con, nên nuôi
nhỏ con thì chơi không có sức và thường bị đứt quãng trong lúc giao đấu, hụt hơi, không nên chọn
Cấp mình ngắn (có nơi còn gọi là mình cù), lóc chóc, ưa xào lồng
Cấp mình dài, chơi bền và rất êm lòng.
Màu lông:
Móc xám là tiêu chí của một con mồi, muốn cho bền và ổn định chim thì phải lựa những con lông mịn, chỉ lông vừa, đen rõ, lông phải bó sát chừng nào tốt chừng nấy.
chim có bộ lông đen quá thì rất khó ra mồi, nếu có ra được cũng khó luyện cho thuần.
Lông màu đỏ quá thì nóng chim, gù không biết đối thủ là ai ( ngu chim ) và thường xào lồng...
Lông phao trắng nuôi dễ ra mồi, nhưng không bền
Lông phao hồng khó ra mồi , nhưng bên nên đa số các nghệ nhân ưng ý lắm
Đôi cánh:
Hai bên phải no tròn, lông qui phải nhỏ, mịn và phải đều 2 bên, nếu không đều thì sẽ sáng nắng chiều mưa, chơi chán lắm... đôi cánh phải che khuất phần lưng nhiều chừng nào tốt chừng ấy , nếu chéo cánh càng tốt.
Những con có đôi cánh hở lưng thì rất lười gáy, loại này bắt chim phục cội thì sướng lắm ... nhưng đi chơi hội thì thua.
Còn những em có đôi cánh " mốp" thì đa phần không bền chim. chơi cho giỏi lắm thì 4 năm rớt đài
Đôi chân:
Khô, to, lùn, và đóng vảy nhặc chừng nào tốt chừng đó, nếu có vẩy chẻ vuông góc thì chim có nước phóng, nước rước, con chim có vẩy giao long thì thiên về nước dậm ( mắc me) nghe phê lắm... đôi chân như vậy mà có long phủ xuống gối tý thì quá tuyệt, đa phần là chim hay, siêng.
Chan chim có vẩy ước thì rất dễ bị nhậm mắt, không nên nuôi
Chim co đôi chân màu đỏ nhạt... là chim thiếu chất khoán, nên ít có sung, nên phải cho ăn bổ xung chất khoán gắp.
Chân chim nhỏ, cao, vuông góc thì đừng nên nuôi, đa số chim như vậy thường là chim già, giẫy đêm, khó nổi.... có nổi ra cũng chòi lòng, lúc nắng lúc mưa...
Đuôi :
Đuôi trong to, ngoài nhỏ , le chim, nhanh miệng, liền sào
Đuôi trong nhỏ ngoài to, chim lười gáy, xào lồng khi gặp đối thủ...
Cườm:
Cái này là quan trọng nhất trong tướng con chim ( bởi thế người ta mới gọi là cu cườm) nó là đại diện cho nước non của con chim gáy, nếu chim có cườm thẳng hàng thì có nước rước. nhưng về nước khuya thường hay bỏ vẹt....
Cườm lộn xộn không hàng ngũ thì có nước dặm (mắt me) nhiều hơn
Cườm trắng nhiều hạt to (cườm đá), nước gù đươc nhưng ưa bị đứt nữa chừng
Cườm trắng nhỏ hạt kèm với cườm vàng thì gù nhiều
Cườm lửa (vàng) nhiều gù nhiều nhưng nóng chim, hay xào lồng
Cườm đen nhiều, thường rất êm lồng, gù khá
Cườm có hình chử V thì gù không ra hồn gì cả, không nên nuôi, bởi vì loại này nhác rừng, chơi thời gian ngắn
Nếu biết coi tướng chim gáy vậy, thì tại sao không ra chợ chim " Lê Hồng Phong" gần ngã bảy ( SG ) đễ chọn bổi... cho nó khỏe, chứ lên rừng xuống bằng chi cho nó tốn công tốn sức và tốn xăng...
Xem tướng chỉ đúng tương đối thôi, chim may bổi, nước đấu,chim già ,chim non có thể coi ra được, có thể thành mồi trong tương lai hay không, có thể coi ra được....Nhưng làm sao biết được giọng thổ hay đồng, làm sao biết được nhanh miệng hay không, làm sao biết được tiếng to hay nhỏ, làm sao biết được nó bổ mấy... vân vân và vân vân.
Khổng Minh Gia Các có luận: Từ cổ chí kim, người thống binh tự cho mình là tướng soái, như vậy tướng soái chỉ là một con người, chỉ có những võ phu mới có thể biết được, xem trọng binh lực, dũng mảnh thế nào.... những võ tướng như vậy cũng chỉ là bình thường, không có gì đáng sợ.... còn những thống soái cao minh thì phải biết người biết mình, biết dùng binh tướng, phải biết lợi dụng thiên thời, địa lợi, phải biết nhân sanh.... ví dụ như; dụng binh, giữ binh phải có học thức rất lớn, binh giả, có binh có thế nhìn thấy, có binh có thể không nhìn thấy, binh nhìn thấy thì không có mang giáo mang tên, là những con người bằng xương bằng thịt, còn những binh sĩ không nhìn thấy như là nhật nguyệt phong thần, phong linh thủy hỏa, linh khí của núi rừng đều có thể thành binh.....
Vậy thuật chơi gáy cũng như thuật cần binh vây, chúng ta còn phải học và rút kinh nhiệm nhiều lắm lắm...
Nói về thú chơi, banchu tôi dám khẳn định chim gáy; là thú chơi mọc mạt nhưng phức tạp và rất cao cấp nhất. Ví dụ như chơi gà; chỉ cần sáu đến tám tháng là có thể được con gà chiến rồi, khó hơn là chơi đa đa; chỉ cần nhiều nhất hai năm là có thể tập và bẫy được.... còn chơi chim gáy; may mắn thì ít nhất một năm, có khi cả chục năm nhiều con hay cũng chẵn ra gì, đôi khi " hứng lên" làm vài tua, chủ nhân "xung sướng" điếng người ... rồi ngủ tiếp, để chủ gáy phải " ngậm đắng nuốt cây " ..... thả thì tiếc nuôi thì không nổi.... "hận đồ bàn" lắm lắm.
Khi nuôi một con chim bổi hay thật là khổ sở từ chỗ theo đuổi " giang nan" ngòai rừng, khi phục được rồi phải coi tướng tá, già trẻ, nước tiền, nước hậu.... có khả năng ra mồi hay không ? con đường nuôi để nổi (sung lửa) đã là một vấn đề, nhưng khi đi tập để thành con mồi chiến thì càng giang nan hơn. Bởi thế con mồi hay thông thường giá rất cao, hay là vô giá là vậy.
Nhưng nuôi chim bổi nhiều bác có những sai lầm "chết người" mà đa số anh em ít nhận biết, và đa phần thường nghĩ rằng, ngày mai sẽ " xung " hơn, nhưng thật sự thì đôi khi còn tệ hơn; sau đây banchu tôi với một ít kinh nghiệm viết lên diễn đàn để anh em góp ý kiến.
Thứ nhất: Nhiều khi bẫy được chim bổi hay, nhưng chỉ vài ngày sau nó không thèm " ăn uống " rồi lăn đùng ra chết làm cho chủ nhân của nó tiếc " đứt ruột ". Nhiều người cho rằng đó là chim khôn nên sống theo tôn chỉ " freedom or die" ( tự do hay là chết ). Không phải vậy đâu. Đó chỉ qua sự non kém nghề nghiệp mới để chết như vậy. Chẳng qua con chim không biết ăn uống ở cóng nên chết do đói khát thôi. Nen khi bắt chim bổi, chiều về khi ngang qua suối nhớ nhúng bị chứa " bổi " sâu khoản 2 cm, thời gian 5 phút đề cho chim bổi tự uống nước, nếu chứa chim bằng bị nhỏ cá nhân, thì cho uống từng con một, bằng cách đưa cóc chứa đầy nước vào mỏ chim từng con một, chúng sẽ uống ngay, cẩn thận hơn nhét vào miệng chim vài hạt ngô cho chắc ăn. Khi về nhà chứa ngay con chim bổi "độc" ra riêng 1 lồng. Buổi sáng hôm sau, lấy lồng hạ thố, bỏ lúa, bắp (ngô) vào cóng thật đầy sau đó bỏ dưới đất vài hột lúa hay bắp ở gần cóng lúa, thấy chim ăn dưới đất , hết lúa dưới đất, chim thấy lúa trong cóng chúng sẽ tiếp tục ăn...nghĩa là đã thành công rồi đấy. Uống nước cũng vậy, cóng nước chứa đầy rồi dùng một tấm khăn sạch ướt nước, treo lên sao cho khi nước rơi xuống cóng từng giọt từng giọt một, lúc này con bổi sẽ thấy nước, và nó sẽ uống, nếu thấy nó uống nước trong cóng, thì con bổi sẽ không còn sợ chết vì " tự tử " nữa mà sẽ là con mồi hay trong tương lai.
Thứ hai: Chim đi ngoài, Banchu tôi cam đoan rằng nếu con bổi có bị đi ngoài thật sự, bịnh này rất khó trị và con bổi ấy sẽ chết ngay trong vòng ít ngày. Chim rừng tỷ lệ có sán lải rất cao; nên nhiều người mới phục về, thấy phân loãn, thường nghĩ rằng chim bị đi ngoài, nên dùng nhiều loại thuốc đông tây để " điều trị" , nhưng không thiên giảm... sán lãi không giết chết chim, nhưng dùng sai thuốc có thể hại chim một cách vô tình và lâu dài. Khi chim có lải thông thương phao của nó lúc nào cũng " ướt " . Nếu vậy thì dùng thuốc xổ sán lải cho gia cầm, trị đúng liều lượng ... thì chúng sẽ hết sán lải trong vòng một tuần. Còn việc sai lầm khác nữa là chim nhẩy đêm cũng có hiện tượng đi ngoài, phân xanh. Nếu đúng vậy thì nên tìm cách " che chắn" cho chim khỏi nhảy đêm, được vậy phân sẽ không còn loãng, theo kinh nghiệm, khi chi hết nhảy đêm, thì chim sẽ " nổi " căng và chuẩn bị ra mồi rồi đấy; Bởi thế chim có hiện tượng đi ngoài thì nên theo dõi thật kỷ mà trị cho đúng bịnh. Nhiều người có kinh nghiệm chuyên sâu về con chim gáy, có thể nhìn con chim gáy rồi nhìn phân, có thể đoán được khi nào con chim ấy có thể ra mồi là vậy. Ví dụ: thấy chim bổi có bộ lông mướt, mắt hơi đỏ, phân to, không lỏng thì con chim ấy có thể ra mồi từ 3 đến 6 tháng sau.... đây là bí quyết để đi " mua " chim bổi
Thứ ba: Chuyện đấu chim, khi chim bổi có chiều hướng "sung". nhiều người nghĩ rằng dùng mồi thục đấu với bổi sẽ làm bổi " căng " hơn. Đây là một sai lầm rất nghiêm trọng. Chim bổi khi đang sung lên, là nó đang trong thời kỳ chuẫn bị tranh giành lãnh địa, nên nó chỉ gáy hơi nhiều và hơi căng thôi, chứ chưa nổi lắm, đấu chim, nó vẫn đấu dữ dội, nhưng khi hết đấu nó sẽ bị xuống theo thời gian, nhất là gặp những anh mồi già mồm thì bổi sẽ nằm liệt luôn, có xung lửa lại thì nó cũng dễ thành mồi lúc nắng lúc mưa sau này. Tệ hại hơn có nhiều bác cho nó đấu gù mới chết chứ... có khi gù đến tắc tiếng luôn .... muốn kích chim cho xung lửa hơn, nên để chim mồi thật xa, ít nhất là 100 m , cho đấu vài tiếng đồng hồ rồi đừng cho đấu nữa, làm như vậy chim rất dễ xung hơn. Còn khi nào nó xuống cầu, thúc gù với đôi cánh nhịp nhịp cả ngày.... lúc này có đập chết cũng không hư... nói thì nói như vậy thôi .... tốt nhất là đấu những con mồi cở trung bình thôi. Bởi nếu gặp mồi hay quá ( nhất là mồi già gù ) dễ bị knock out thì tiếc lắm, dù gì nó cũng là con bổi thôi mà. Nếu có đấu thì nên đấu theo hình bật thang; hôm nay đấu con mồi tệ nhất, ít ngày sau đầu con mồi hay hơn ty.... cứ như vậy mà tăng lên. Nhưng nên nhớ đừng bao giờ đấu gần, và nhất là đừng cho gặp mặt gù quá lâu ... dễ bễ chim
Thứ tư: Sự tham lam quá độ có thể làm hư một con mồi tương lai. Con chim mồi mới. Tiếng gáy, còn " run run " nên rất sát bổi, nhiều khi gọi và bắt bổi nhiều hơn chim thuộc. Nên chủ nhân của nó hứng chí lắm nên quên rằng em nó là chim mồi tập nên cứ gặp, nghe chim rừng gáy....bẫy, đấu, bắt thoải mái... hậu quả đi vài chuyến là chim mồi " bẹp " luôn. Khi con mồi tơ mới đi tập, đừng nên bắt nhiều, khi gặp con bổi già rừng thì đừng bao giờ cho đấu lâu, chỉ vài chục phút nên xách lồng bẩy nơi khác. Nếu gặp những con già lồng đấu ít thôi, để vài ngày tới cho đấu lâu hơn. Khi mồi cứng rồi cho đấu thoải mái.
Tóm lại: Nếu những ngày đầu đi bẫy nên tìm những con chim bổi thường, bắt 1 hay 2 con bổi dễ bắt. nếu gặp những con bổi già lồng hay già rừng thì nên để dành đó khi nào con mồi "cứng" sẽ quay lại tính sổ với chúng. Đừng nên bắt quá nhiều chim bổi trong một chuyến, vì làm thế con mồi sẻ bị " rớt " trong thời gian ngắn.... vì ngán.....
Thứ năm: tập thói quen cho chim; như tập gù sào, chơi một buổi, cho chim nghĩ trưa... đó là điều rất tệ hại cho chim mồi sau này. Khi chúng đã quen cách chơi như vậy thì sẽ rất khó trị. Khi tập chim bổi nên phải kiên nhẫn, trên mọi địa hình, Cây cao, cây rậm... làm láng hết. Nhưng tốt nhất là tập ở rừng già trước. Khi thuộc ở rừng già rồi thì bẫy bất cứ lúc nào, bất cứ địa hình nào... vì chim chơi tốt ở rừng già sẽ chơi tốt hơn ở rừng thấp, láng ... còn ngược lại thì chưa chắc được như ý. Khi treo bẫy chim mồi tập, cội đầu tiên phải chờ cho nó gáy mới chuyển cội, dù phải chờ lâu, nếu không nó sẽ dễ bị " sượng " và lười sau này. Khi đi tập thì phải đi suốt ngày, kể cả buổi trưa nắng nóng, nếu không chim dễ có thói quen, gáy một buổi,sáng gáy, trưa nghĩ , chiều nghỉ luôn thì phiền...
Chú ý khi tập chim mồi, đừng bao giờ đi quá xa nơi bẫy chim, vì chỉ cần sơ ý tý...gặp chồn, cắt, kiến, bìm bịp... thì .... coi như công cóc.
Nuôi chim bổi phải khoa học thì mới có được một con mồi tốt cho tương lai......giống như một lập trình C++ vậy;
if ( đúng phương pháp khoa học & đủ thời gian chín mùi)
Còn việc chim mồi sát bổi theo ban chủ tôi là không liên hệ gì về tướng cả, chỉ liên hệ về giọng. Chất giọng rất quan trọng cho chim gáy, thông thường những con gáy tiếng to, rỏ thì đa phần sát bổi. Vì chim rừng nghe tiếng gáy đã " ghét " rồi, bay ngay về chung cội đấu, có khi chim mồi chỉ thúc trận có vài tiếng thì chim bổi đã nằm trọn trong lưới rồi. Đi chung với mấy con sát bổi thì có nước " húp cháo rùa". Banchu tôi đã gặp rồi, khi chim rừng vào chung cây với mồi mình thì nó kéo qua rất dễ, chỉ cần tu tu vài tiếng, mà khi đã vào chung với nó thì chim mồi của mình đừng có mơ mà kéo lại... thôi đành " ngậm bò hòn làm ngọt" mà đi tránh xa nó ra....
Thời hôm nay, việc chơi gáy có khác, đi bẫy xa hơn, chim rừng khôn hơn, người chơi nhiều, và trẻ hơn, trang bị "đồ chơi" hiện đại hơn ... ngược lại chim rừng thì ít hơn. Có nhiều bác chơi chim gáy rất là nghệ thuật, đi chơi chim chỉ là để tiêu khiển, để giải trí, sau một tuần lao động mệt nhọc, họ rất trân trọng nghề chơi... thật là kính phục. Tuy nhiên vẫn có số ít người đi bẩy thì phải kèm theo việc tính toán thật là kỉ lưởng, một con hai chục ngàn, hai con bốn chục ngàn ... nên họ bắt bổi bằng mọi giá , càng nhiều càng tốt để bù lổ tiền xăng. Chơi như vậy làm sao cho bền... Họ đã làm mai một nghề chơi, và góp phần đẩy giống chim gáy tới đà tuyệt chủng .... thật là đáng buồn ....
Trong cuộc sống ai cũng có niềm tin "tín ngưỡng" riêng. Người khác nhìn vào đôi khi bực mình cho rằng ấy là mê tín.... nhưng mà không thể nào bỏ được, ví dụ; chuyện cưới xin, tuy rằng hôm nay là thời hiện đại, kỷ thuật số nhưng đố ai dám cưới mà cha mẹ một lần không đi coi "thầy". Còn thầy thì sao ? chỉ học thuộc lòng những câu chữ có nguồn gốc từ Trung quốc đại loại như là " xuân thìn tý tị trúng không phòng, hạ tuất hơi mùi ách tử vong, thu ..." kết hợp thêm nhiều ngày kỵ, tuổi tác (đại hung,tam nương ...trong tháng .... rồi phán cho gia chủ ngày nên cưới ngày nào không.... Còn nhiều ông tướng xưa kia cầm binh cũng vậy, cũng mê tín lắm, mỗi khi hành quân thì phải coi ngày, hay quan cảnh có hợp khi ra quân không .... có khi đang đi hành quân mà gặp con rùa.... thì lui quân tức khắc.... vì họ cho rằng đó là điềm dữ... nhưng thực tế cưới trong ngày tốt chưa hẳn là hôm đó lại là trời đẹp, và cuộc hôn chưa hẳn đã hạnh phúc, đi hành quân trong giờ lành không chắc gì không gặp phục binh.... may rủi thật là mong manh....
Cũng như trong việc chơi chim, cũng có người cũng khá mê tín, nhiều người ngày đầu tiên để tập bổi thì thường phải coi ngày, họ thường chọn ngày đại lợi gì đó để ra quân.... họ tin rằng ra quân những ngày đó sẽ may mắn cho bổi cưng sau này .... và nhiều chuyện khó nói, khó tin khác nữa.... và thậm chí khi đang bẫy chim cũng vậy.... lên rừng họ rất kiên cữ từ việc đi đứng cho tới nói năng... họ sợ thần núi "quở " , nhan giàng (vàng) bắt thì rỏ khổ... nếu là mê tín họ sợ cũng đúng, vì rất nhiều người đi chơi chim gáy rồi bị sốt rét, ngã nước... thậm chí gây chết người, thú chơi thôi, như vậy thì thật đáng tiếc quá. Nhưng xét theo khoa học thì làm gì cũng có cái nguyên nhân của nó, ví dụ như sốt rét thì do kí sinh trùng, còn ngã nước là do cơ thể suy yếu cộng với ám khí núi rừng gây nên... nên các bác nhớ khi đi bẫy thì ngừa muỗi bằng nhan muỗi Rumbo Jet luôn đốt quanh chổ ngồi và thậm chí khi đi ngũ, uống thì nên uống nước đun sôi để nguội hay là nước khoán đống chai cho chắc ăn. Chim mồi cũng vậy, để ngừa chim bị ngã nước ... nên chăm sóc cho kỷ thức ăn nước uống cho nó, nhiều nghệ nhân đã sơ ý trong việc này nên khi bẫy ngang qua suối, giục lồng xuống cho nước tràng vào cống...về nhà, hôm sau...chim đi ngoài... chủ nhân bận việc nên quên để ý , rồi em nó đi về nơi chín suối... làm cho chủ nhân vừa buồn vừa tiếc và hụt hẫm vô bờ ....
Chơi chim gáy tuy rất đơn giản, nhưng mà rất phức tập và đòi hỏi tay nghề phải cao và khéo léo mới bách chiến bách thắng được. Có khi trời thật đẹp, tưởng rằng chắc ăn... nhưng khi bẫy thì mạnh mồi mồi gáy mạnh bổi bổi đấu sơ rồi đi kiếm ăn .... thế là hết một ngày ...buồn... có khi đi tới nơi không nghe tiếng gáy nào... nhưng khi mồi chỉ giống vài tiếng thì bổi về ào ào....chiến đấu với mồi thật sung và nhẩy vào lụp xòn xọt thật là sướng. Có phải đây là liên hệ với thuật "ngũ hành, phong thủy" không ? ... thì đây cũng là một ẩn số.... khó mà lý giải !!! Nhưng theo banchu tôi, có 3 thứ rất quan trọng trong việc bẫy chim gáy ( thời cơ, địa lợi và nhân hòa), nếu kết hợp cả 3 điều này tốt thì hiệu suất bẫy chim cao hơn.
1, Thời cơ: Tim hiểu thật kỹ về con chim bỗi (kết), thời điểm nào nó hăng ( sung) nhất để phục. Đây là điều quan trọng hàng đầu. Thông thường con rừng hăng nhất là lúc hắn ta sống một mình và đã làm chúa được một vùng, loại này sáng ngũ dậy bay lên cây cao gáy gù thật rôm rả, khi thấy em nào bay sạt qua, hoặc nghe em chim lạ nào gáy....thì hắn ta bay tới và đuổi đánh thật mảnh liệt. Còn loại còn lại là từ sáng tới chiều chỉ đứng trong bụi và thúc trận với chim mái nhè nhẹ .... nghe thật sướng tai. lúc này rình rình đi tới rồi bẫy lót thì sướng biết chừng nào....
2. Địa lợi, phải biết được vị trí con chim bổi đàng làm chúa ở khu vực nào, thường gáy ra oai ở cây cội nào nhất.... nếu đặt bẫy sai vị trí lãnh thổ cũng làm cho con mồi khốn đốn vô cùng, nhiều khi chỉ cách nhau một bờ ranh, con đường mòn, hay là sai hướng thì coi như công cóc, dù chim mồi có làm rát cuống họng thì nó có về đấu chăng nữa thì chỉ đấu cầm chừng thôi, và rất ít có cơ hội nhập hộ khẩu nhà ta...
3. Nhân hòa; Dù chim hay cở nào mà, nhưng chủ nhân của nó yếu tay nghề, hoặt cẩu thả cho điểm này thì có ngày sẽ ôn hận ... thông thường nhất là bể trận nhì là "bể chim". Trước khi treo lồng thì phải quan sát gần nơi bẩy có đường mòn nào, có người làm rẫy đốn củi gần đó không, treo lồng cao chừng nào tốt chừng ấy, nhánh thế phải chọn cho thật đẹp, tốt nhất là đừng bao giờ chọn nhánh thế quá xa, quá cao và nhất là quá to; vì quá cao, quá xa chim bổi rất khó nhảy và rất dễ bị trượt... còn quá to thì có ngày gặp bổi già gù thì chim mồi rất dể bể mồi bởi thế nên chọn nhánh thế nhỏ thôi, và cái cầu ngoài phải sáng và to hơn nhánh thế là tốt nhất. Để ngăn ngừa kẻ thù của chim gáy ( trộn, chồn, bìm bịp....) nên việc quan sát thì phải " me " gần lồng, và quan trọng nhất là phải để mồi trong tầm mắt.... Nếu lỡ chim rừng có đậu sát chổ ngồi thì cứ ngồi im đừng nhúc nhích, chờ cho đến khi nó đấu và chuyền gần tới lòng thì lúc ấy ta tha hồ chuyển chố.....
Ngoai ra banchu tôi và các bạn chơi chim còn rút kinh nghiệm rắng;nếu gặp những trường hợp dưới thì hôm ấy rất khó bắt bổi.
- Chim bổi bắn đèn nhiều trước khi về đấu với chim lồng
- Đài khí tượng báo sắp có bão, hay ấp thấp, bão ở ngoài khơi
- Chim bay thành đàn ra hướng rẫy, ruộng
- Nghe tiếng con đỏ ( hoãng ) kêu nhiều trong ngày
- Chim rừng gáy rộ buổi sáng sớm, nhưng đến khi mặt trời mọc lên... không nghe em nào gáy nữa.
- Chim rừng đang đấu với chim mồi rồi bỏ đi xuống đất kiếm ăn , thì thế nào vào buổi chiều cũng sẽ có mưa
- Nhiệt độ thời tiết quá nóng hay là quá lạnh.....
Còn nữa .... nhưng quên rồi....
Nói thì nói vậy thôi, chứ khi nổi cơn ghiền (nghiện) lên rồi ....thì làm sao cưỡng lại cho nổi, phải không các bác ?
Tạo hóa đã sinh ra loài vật, nếu không phải loài lưỡng tính thì phải có giống trống mái rõ ràng, dù có "cố giấu" hay " khó nhận biết" đi chăng nữa, thì nó vẩn có điểm yếu để cho ta thấy và biết, đa số loài vật con trống lúc nào cũng đẹp hơn con mái, nhưng loài người thì ngược lại, phải không các bác ! rủi ro anh nào mà về nói với bà xã rằng " anh cảm thấy phái nam đẹp hơn phái nữ " thì coi chừng có chuyện lớn đấy nhé... lúc này đừng nói sao banchu tôi không cảnh báo.
Quay về con chim gáy, nói thiệt về hình thể thì đây là loại khó phân biệt nhất, nhiều người có truyền thống tới mấy đời chơi chim gáy, "thâm niên" từ mấy chục năm lội suối băng rừng, nắm trong tay hàng chục con mồi nhưng khi cũng phải thở than về vấn đề trống mái.... nhiều con mái nuôi cũng thành mồi , và ra trận bắt bổi ào ào.... có nhiều " cao thủ " bé cái nhầm nên đánh giá rất cao.... nhiều người hỏi mua... chủ nhân lắc đầu quầy quậy.... nên mới chuyện em nó thấy chủ nhân thèm "ốp la" sáng ngủ dạy, em nó thưởng trong lồng một trứng , trắng nõm nà ....làm chủ nhân nó thấy, muốn xỉu luôn.....muốn chắc ăn... các bác nên theo dõi những con chim gáy hay mà các bác đã "kết" từ rừng, nhớ phải châm chú thật kỹ để khỏi phải bé cái nhầm thì ôn hận biết chừng nào.... sau đây là những kinh nghiệm của banchu tôi viết ra để các anh em cùng tham khảo và góp ý.
Những con trống, khi chung cội, thì lúc nào tiếng nó cũng cố gắng gáy đấu tiếng thật to để lấn át đối phương, còn con mái thì ngược lại tiếng gáy đấu có vẽ nhường nhịn hơn nên có phần nhỏ hơn hoặt có khi không gáy gù chi cả mà chỉ chuyền từ cao xuống và nhảy, có con đấu ào ào, có con chỉ đấu sơ sơ , còn nhiều con im lăng luôn... nhưng điểm mà ta dễ nhận biết nhất là khi lên nhánh thế thì hầu như chim mái không gù đấu, hoặt gù một hay hai lèo rồi nằm luôn ở nhánh thế rỉa lông, các bác nhớ nằm trên nhánh thế rỉa lông còn con mồi thì chuyển qua nước xa cầu mấy cánh... hứng lên thì tu tu vài tiếng rồi bài cũ tiếp diễn.... thì chắc chắn 100% là nàng. Nhưng lầm hàng nhất vẫn là về đấu chung cội cả đôi, nếu cội treo lục thưa thì còn dễ nhận biết, còn nếu cây to, rậm thì rất dễ bị lầm hàng, đã vậy thông thường loại này đấu dai như đỉa, nên làm cho các chủ nhân mệt mỏi và dễ lơ là.... rồi em mái nhảy vào mà chủ nhân cứ ngỡ rằng " trúng quả" nhưng ai có ngờ.... Nếu để ý tí các bác cũng khám phá ra, thông thường trước khi con trống nhảy vào lụp thì ít nhất nó cũng gù đấu được vài sạc... chứ tự nhiên nghe đấu khang khang rồi sập lồng " phạch" chỉ có con mồi gù... chạy tới thấy một em bay ra ... thì các bác nên xét lại em nào đã dính bẫy...các bác nên làm siêng chiều hay chuyến tới xách mồi trở lại nơi ấy check cho chắc ăn.... có nhiều bác gặp nhiều con bổi hay, bắt nhầm con mái rồi về kể với bạn "cu", có nhiều người có nhiều kinh nghiệm nghe kể tình huấn, và biết được địa điểm rồi sẽ quay lại "hốt" em trống... thì tiếc lắm....
Còn những mồi là chim mái thì sao ? nếu mà mồi mái thì nó có những biểu hiện rất dễ nhận biết, nó rất sát bối, khi bổi về chung cội, đấu rất sơ sài, có khi nín luôn, rồi lâu lâu thúc vài tiếng rồi im lặng, nhưng hầu như những con bổi chết vì sự im lặng này... nếu các bác để ý tý thì lúc chim bổi đấu trong cây, nếu con mồi mái sung thì nó sẽ nằm xuống cầu và hai cánh nhịp nhịp, lâu lâu thúc một tiếng nhỏ để gợi tình... như vậy anh bổi nào lại không té. còn nếu con mồi mái không sung thì chị ta sẽ xoi lồng về hướng con bổi... làm cho chủ nhân cứ ngỡ chim mình hăng hay nóng chim quá nên xoi, chứ đâu có ngờ " mồi" là mái ấy, nhiều người có tính nóng còn chủi rủa con mồi om sòm... thiệt là không nên nết tý nào. Nói tóm lại, nếu khả nghi chim mồi của mình là mái thì banchu tôi có một mẹo nhỏ để xác định... Các bác nên tìm một cái lồng to và rộng, thả con mồi vào lồng rộng ấy chừng vài tiếng đồng hồ cho quen, rồi dùng một con bổi mới bắt ngoài rừng về (nhớ là bổi mới bắt hôm qua rồi xách nó cùng mồi bẫy cả ngày nên sáng hôm nay còn mệt và nhừ, lúc này dùng cho việc thử mồi trống hay mái là sướng nhất ). Thả con bổi vào lồng.... nếu con mồi đá con bổi vài tua rồi có cử chỉ âu yếm, tệ hơn nữa ....nằm xuống chổng đít lên... chắc chắn là con mái. Còn nếu mồi là con trống thì nó sẽ gù chừng một hay hai lèo rồi trèo lên mình con chim bổi ngay....thì đó chắc chắn 100% là trống.... Nhiều người thấy nhiều con mồi có mã mái mà không dùng cách này để thử, mà thử bằng cách mổ thịt ra xem, kết quả giết chết oan uổng một con mồi... đôi khi còn làm mất lòng anh em trông hội... bởi một lời phán " mồi của chú mày là chim mái. Nếu không phải mất cái gì qua cũng chịu " ....
Nhất là nghề chơi chim gáy, hôm nay banchu tôi chỉ nói về phụ kiện cho những chuyến đi bẫy...
Nếu bẫy quanh nhà thì lụp, sào, bị chứa "cà tàng" sao cũng được.... Còn nếu đi bẫy xa thì phải chuẩn bị sao cho gọn, nhẹ và phải tiện lợi duy chuyển trên mọi địa hình.....
Nếu các bác đi xa mà không trang bị cho tốt dụng cụ chơi thì đôi khi rất bực mình và sao mà còn hứng thú đâu nữa mà chơi.... phải không các bác.
Sau đây là những thứ trang bị chính cho những chuyến bẫy xa ( dùng cho bẫy lụp, và bẫy đàn cò ):
Lụp: có nơi còn gọi là lục, bẫy rập cu... cái này rất quan trọng, Nếu cái lụp quá to, quá nặng thì chủ nhân khó lòng mà "vác" đi xa ...." vì mệt" và cồng kền nên chủ nhân đánh lòng vòng giữ xe cho đồng nghiệp vậy, một trong những điểm quan trọng nữa là mặt lụp phải xếp được và nên xếp khi di chuyễn. Lá dùng " lộp" cho lụp thì phải xanh, nhẹ, dai khi héo, tốt nhất nên dùng lá nanh heo, keo lá tràm , hai loại này có thể chơi suốt 2 tuần.... tốt nhất là nên thây lá mới cho mỗi chuyến đi... vì lá mới sẽ giảm độ nóng cho chim, nhất là mùa hè..... và nhớ cắt tỉa gọn gàng sau khi lộp lụp. Ngoài ra còn phải có áo lồng để che lụp khi di chuyễn xa, hay là ngủ qua đêm gần địa điểm bẫy, áo lồng nên dùng màu tối, nếu làm màu quá sáng hay rằn ri thì mồi hay bị hoẵng sợ mà bung lồng (giãy)... hạn chế lộp lụp bằng lá vải, nhựa, vì 2 loại này vừa nóng chim và dễ bị vướng nếu móc trong bụi rậm hay gần những cây táo rừng, mắc ó... nhiều khi móc lụp thì được đến khi lấy xuống... không được... nữa bên cây, nữa bên sào... lúa thóc đổ tùm lum, mồi thì giãy phạc phạc.... chủ nhân thì mỏi tay....tiến thoái lưỡng nan.... thiệt tình.....
Sào: có nơi còn gọi là " sào câu liêm " .... Thông thường sào được làm bằng tre " tầm vông" loại này dùng làm sào thì quả là tuyệt, đặt ruột, bền, chắc, vừa tầm tay... chọn tre làm sào thì nên chọn cuối mùa xuân ( tháng năm là tốt nhất)... lúc này thân cây tích nhựa để chuẩn bị cho măng mọc nên rất cứng và ít bị mọt ăn... chọn những cây già, thân thẳng., coi kỷ có bị sâu mọt ăn không... nếu thân không được thẳng thì nên uống lại bằng cách hơ lửa rồi uốn... nếu không uốn được thì nên chọn nhiều cây.... rồi cắt khúc khoản 70 cm tới 110 cm rồi dùng ống sắt hay inox nối lại, nếu sang hơn thì nên vào tiệm thợ tiện, móc những khúc nối có thể nối lại khi treo mồi và mở ra khi di chuyễn...dễ dàng hơn, nên làm sào chim khoản 4 khúc là vừa và tổng độ dài của cây sào khoản 3- 4 mét là tốt nhất... Câu liêm thì nên làm bằng thép cứng, phải mỏng, bén, điểm này rất quan trọng cho việc đánh lót, và " nhẹ nhàng" khi cắt tỉa nhánh thế.... Hôm nay, nhiều người ở phố thị dùng sào nhôm, sào inox... kéo ra, rút sào lại rất nhanh và rất tiện cho việc đi bẫy xa... nhưng hạn chế của sào nhôm thì yếu còn sào inox thì quá nặng... đôi khi cũng rất phiền lòng cho những chuyến đi.
Bị chứa: dưới đít bị nên đan bằng dây thép mảnh và lổ rộng khoản 2 ngón tay là vừa, chung quanh nên dùng vải nhạt màu và hơi dày tý ( vải may quần tây) là được, vải mỏng quá thì dễ rách và chim bổi thấy cảnh chung quanh rồi nhảy "tưng tưng"...gây ra sự khó chịu cho người lẫn mồi....ngăn ngừa việc sẩy bổi trên miệng bị phải làm thắt gút cho kỷ càng .... có bác khi bắt bổi, bỏ vào bị, khi rút tay ra thì chim bổi theo tay bay ra ngoài luôn, có khi đang ngồi rình chim nhập tàn ... con bổi trong bị bay ra, làm giật mình... tưởng rằng chim đi ăn gặp người bay ra.... đôi khi còn phán " con quỉ này đui hay sao, ngồi đây mà rán bay vào làm giật mình..." đến khi coi lại, miệng bị thì..... Nhiều người dùng túi như túi đựng chào mào hay khướu... để chứa bổi...nhìn thấy mấy cục thật là sướng mắt,....và rất tiện lợi cho viêc bẫy trong ngày, nhưng rất dễ làm cúm và hư chân chim bổi khi ta bẫy thời gian dài ngày....nhiều khi về nhà thả bổi vào lồng chứa bổi đứng dậy không nổi.....
Ngoài 3 phụ kiện chính kia, còn phải nên sắm một cái võng tốt (võng quân đội). Võng còn có thể tránh kiến, bồ cạp và rết..... một trong những thú mà banchu tôi thích nhất là vừa nằm võng vừa thưởng thức chim nhập tàn, tay điếu thuốc thơm.... thì không có cảnh tiên nào bằng.... quan trọng hơn là tối về có chỗ ngũ khi đánh xa... khỏi phải xin vào nhà người ta ngủ nhờ... phiền phức. Nên sắm thêm đôi giày... tốt nhất là giày bata.... loại này vừa nhẹ, rẻ, và rất mau khô khi lội nước, sắm thêm một bộ áo mưa loại tốt, nhất là loại có quần... vì buổi sáng còn sương đọng trên cỏ nên rất dễ ướt quần ... nhẹp nhẹp thật khó chịu... nên mặc thêm quần áo mưa vào thì... sướng lắm phải không các bác....
Một trong những thứ quan trọng dành cho các bác đi xe máy là phải có dụng cụ vá xe tốc hành bao gồm bơm dã chiến ( không cần ống bơm), 3 cây nậy vỏ xe, giấy nhám, và vài miếng keo tốc hành.....(lần sau mình sẽ trình bày kỷ hơn về vấn đề này), còn phải mang ty nhan muỗi, túi lúa nhỏ dự phòng cho mồi....khi gắp gẫy....
Đúng là "Nghề chơi cũng lắm công phu !"
Thông thường chơi chim gáy người ta thường để ý tới giọng, tài, tướng, lông nhưng hầu như và rất ít người để ý cái chỉ mỏ. Nhưng đối với banchu tôi, nó cũng rất quan trọng đấy.... các bác biết tại sao không ?cứ ...từ... từ banchu tôi giải thích cho.
Nhiều con mồi phải nói là nước làm rất hay, khi móc lên cây, gáy gù ầm ầm, chim về đấu rất là dữ dội, nhưng khi lên thế gù chừng vài lèo... là con bổi thấy ngã ngữa, từ từ lui ra .... xỉa lông, đấu tiếng một tiếng hai rồi làm cuộc chơi ngày càng nhàn chán... rồi bay xuống đất kiếm ăn... coi như không có gì hết.... mặc dù con mồi vẫn làm ì xèo trên cây, hôm nào may mắn lắm tóm được một con ... nhưng xét lại công sức mà chú ta bỏ ra rất nhiều mới phục được..... lúc banchu tôi chơi chim còn non cơ nên dính vài con như vậy, không chỉ tốn tiền mà tốn thời gian....nói thật mỗi con đi bẫy tốn mấy can xăng ấy, nhưng bắt bổi điếm trên đầu ngón tay vẫn chưa đủ.... đôi khi ức lắm...
Còn có con mồi gù ít, gáy ít, nhưng khi đã lên thế thì phải chết với nó.
Nhiều lúc mình hỏi tại sao như vậy ? sau một thời gian dài tìm hiểu và học hỏi mới biết; thì ra con chim gáy có cái chỉ mỏ đậm to thì khi ra mồi hạp chim hơn con có chỉ mỏ nhỏ và lợt.... nhưng nhược điểm của con có cái chỉ mỏ to, đậm, dài là rất khó lên mồi hơn những con chỉ mỏ nhỏ và luợt hơn, nhưng khi nó đã ra mồi thì chơi chắc ăn và bền hơn.
Sau đây banchu tôi sẽ trình bày chi tiết , hình dáng về cái chỉ mỏ dưới đây cho các bác bình lựng và góp ý:
- Cái chỉ mỏ ngoài nhỏ trong to < thì chim chơi hay nước trong (chung cội), tệ nước ngoài (nước xa), những con như vậy + cấp mình dài: chơi bền chim và sát bổi, và hầu như trở nước liên tục. Nếu cấp mình ngắm thì thường hay hụt hơi, ưa soái, nhưng khi hết soái... làm tiếp.... loại này chơi ngày càng hay, nhưng hơi hiếm. - Ngoài to, trong nhỏ >dù cấp mình nó to, dài cở nào.... thì nước ngoài khá hay, nhưng nước trong ít trụ lâu được, và luôn bị xuống nước, vì điều này làm chủ nhân nó dể nhàm chán, đôi khi rất bực bực mình ... nếu cái đầu nhọn cái chỉ mỏ nó chiếu thẳng vào tròng con mắt thì nó rất may bổi và bắt bổi rất nhanh... loại này chơi còn được, còn nếu nó chỉa xuống phía dưới con mắt thì dù con mồi hay cách mấy... cũng là con mồi không may bổi !!! .... đôi khi kêu bổi về cho mồi của thằng hàng xóm nó ăn thôi... .
- Những con có cái chỉ mỏ ngắn (đoản chỉ) thông thường yểu tử và rất dễ bị đứt (bể, chết) nữa chừng... nên cẩn thận với những con mồi như thế này, bác nào có mượn thì cũng nên dành tý tiền ... để có mà đền
- Tiêu chuẩn nhất là con chim mồi có cái chỉ mỏ đậm, to, dài và phải thẳng + cấp mình tốt tốt tý thì rất hạp và rất bền chim. Có nhiều bật tiền bối còn cho rằng con có chỉ mỏ to đậm dài + cấp mình dài thì nước rước nước gù bao la và đấu với bổi rất thừa hơi... và gù rất thư thả khi có bổi.... còn con có cái chỉ mỏ như vậy + cấp mình cù (ngắn) thì lóc cóc gù miết ... nên ai mà đi chung với những chú này thì có nước húp cháo ....
- Chỉ mỏ dầy, đậm, thẳng+lông thật mỏng thì mười con hay hết chín con, dù trái gió trở trời nó cũng ăn nên làm ra hơn những con chim gáy có cái chỉ mỏ kém hơn.
Ngoài cái chỉ mỏ đẹp, còn phải cộng điểm với màu lông, giàn cườm, chân, vẫy, đầu, cánh...và kinh nghiệm của chủ nuôi.... nên kiếm một con bổi hay, tướng đẹp đâu phải là chuyện dể ... rồi luyện thành con mồi kỳ tài quả là gian nan phải không các bác...???
Trang chủ
Trợ giúp
Tìm kiếm
Lịch
Đăng nhập
Đăng ký
Chủ đề: Chim cu gáy_Tài Liệu tổng hợp! (Đọc 134432 lần)