Mỗi năm,thường từ tháng hai đến tháng tám,tháng chín Âm lịch là mùa sinh sản của chim cu gáy.
Trước tết nguyên đán chừng một tháng,tiết trời mát mẻ Cu gáy trống mái bắt đầu tụ về kết đôi chồng vợ với nhau.Điều này bất cứ ai ở vùng thôn quê hoặc ven bìa rừng đều dễ dàng nhận ngay ra được.Đi đâu ta cũng thấy chúng sống cặp từng đôi khi bay trên trời cũng như khi sà xuống đất kiếm ăn.Số lượng chim Cu trong mùa sinh sản này tưởng chừng như nhiều hơn bình thường.
Thật ra điều này không đúng thì phải.Sau mùa sinh sản năm trước thì đôi chim tách bầy sống mỗi con một nơi,cho nên ta thấy chúng đi lẻ chứ không sống theo cặp.Chỉ sắp đến mùa sinh sản thì chúng mới có đôi.Trong thời gian này,đôi chim thường rủ nhau tìm đến các lùm bụi hoặc các vườn cây trái vắng vẻ để tìm một nơi trú ngụ và nhắm việc xây tổ sau này.
Những vùng tuy có lắm cái ăn trước đây mà chung quanh chỉ toàn là đất trống trải,ít có lùm bụi hoặc vườn tược không tiên cho việc làm tổ thì chúng tạm rời bỏ,như các bạn đã biết tổ chim Cu gáy tuy đơn sơ,nhưng phải là nơi thật kín đáo yên tĩnh,càng vắng người qua lại càng tốt.Do đó,khi chọn một nơi để làm tổ,đôi chim cha mẹ phải lùng sục các bụi bờ trong phạm vi cả cây số vuông mới yên bụng làm tổ để đẻ trứng.Tuy vậy,hễ cảm thấy bị động thì chúng săn sàng dời tổ đi nơi khác...
Như vậy là trời đã phú cho giống chim Cu gáy đủ khôn ngoan để bảo vệ luật sinh tồn nòi giống cho chúng.Khi cần tìm cái ăn thì chúng sống vào vùng đất nào cũng được,nhưng khi làm tổ đẻ thì nhất khoát phải chọn cho bằng được những nơi thật sự yên tĩnh,an toàn để mong bảo vệ bằng được ổ trứng và con của chúng.
Do bản tính quá nhát,cặp mắt lúc nào cũng láo liên nghi ngờ mọi điều mọi chuyện,hễ đậu ở đâu là đậu yên một chỗ như cố giấu tông tích,mà khi đã cảm thấy có thể bất an là sẵn sàng tung cánh bay xa một mạch không hề ngoái cổ lại nhìn,nên cái tổ của chúng làm nơi thật sự kín đáo,ở vùng yên tĩnh cũng là chuyện dễ hiểu.Cu gáy cũng đủ trí khôn ngoan để biết kẻ thù của chúng là những ai?Dứ khoát chưa hẳn chỉ có con người,mà là nhiều giống khác.Nào sóc rừng,nào chuột,nào trăn rắn,kỳ đà...Những giống thú hoang này hễ gặp ổ trứng là nuốt chửng ngay,hễ gặp chim non là tha hồ ăn tươi nuốt sông,vì đó là thức ăn khoái khẩu của chúng.
Ngay cả những nơi tuy có những lùm bụi rậm rạp lý tưởng,nhưng lại có những giống chim ăn thịt dữ dằn như Diều Hâu,chim Cắt,Quạ...Cu gáy cũng né tránh không dám kéo về làm tổ.Những cây có nhiều kiến càng làm tổ,ta cũng không ''bói'' ra đươc một tổ Cu gáy nào.
Tổ chim Cu gáy như các bạn đã biết rất là thô sơ chỉ gồm vài nhánh cây khô cong queo ngắn độ gang tay.Những cành cây khổ nho xíu này được chim cha mẹ nhặt nhạnh về,rồi chọn một cháng ba cây lam giá đỡ rồi gác bắc chéo qua lại...trông rất ẩu tả,rồi trên chúng bày biện một nắm cỏ khô,rồi chim mẹ vào xoáy tròn lại một lòm hơn nông bằng miêng chén làm nơi đẻ trứng vào.Đến ngày cho ra đời chiếc trứng đầu tiên,chim mẹ tự rứt lông ức lông bụng của mình chừng chục chiếc để lót tổ được êm ấm.
Chúng làm tổ cách xa nhau,chứ không rủ rê làm tổ sát cạnh nhau như các giống Két ,Sắc ô,Dòng Dọc,Sơn Ca....Ở xa xa ta mới bắt gặp được một tổ Cu gáy mà thôi.
Cu gáy thường làm tổ ở độ cao vừa phải,cách mặt đất từ ba đến năm sáu thước mà thôi.chúng có thể làm tổ ngay trong vườn cây trái gần nhà,hoặc cạnh đường mòn hằng ngày có người qua lai,miễn là nơi đó nó cảm thấy được yên ổn,giấu kín được tông tích của tổ chúng là được.Thật ra,nếu không cố gắng để ý thăm dò thì ta khó lòng phát giác ra được nơi Cu gáy làm tổ,dù nơi đó hằng ngày ta thường qua lại,hoặc đứng phía dưới trú chân hằng giờ liền.
Cu gáy thường chọn những cành lá giao nhau rậm rạp nhất,kín đáo nhất,đến nỗi đứng dưới đất nhìn lên cũng không tài nào phát giác ra được cái tổ của chúng,măc dầu cái tổ của chúng cách tầm tay với của mình không bao xa.Còn nều ta đứng từ xa mà quan sát thì lại càng khó khăn hơn nữa.Chỉ có trường hợp ta phát giác được từ đầu,khi chim cha mẹ tha rác về xây tổ,hoặc thấy chim cha mẹ liên tiếp tha mồi về nuôi con.Đây là những công việc thúc bách,gấp gáp cho nên đôi chim cứ thay phiên nhau bay đi bay về hằng vài ba chục lượt trong ngày nên không thể giấu giếm được ai!Khi làm tổ thì mỗi lần về tổ chúng đều tha cành cây hay cộng rác,mà làm xong chiếc tổ ít ra cũng mất hết mười lăm ngày mới xong.Còn thời gian đút mồi cho con thì chim cha mẹ cứ thay phiên nhau bay đi bay về như con thoi,làm sao che mắt ai đươc!
Một cái tổ kín đáo giữ đươc độ an toàn tuyệt đối cho lứa con đâu,có thể được chim Cu gáy cha mẹ sử dụng tiếp vào lứa đẻ tiếp theo,hay là làm ngay chiếc tổ khác cạnh ngay đó.Trừ trường hợp đẻ ngay lứa đầu bị động,do bất cứ lý do gì khiến chim bị hoảng sợ thì lứa sau chúng tìm nơi khác để làm tổ cho an toàn hơn.kinh nghiệm con cho chúng ta thấy,có nhiều cặp chim nhiều mùa sinh sản liền trở vê nơi cũ để làm tổ,vì chúng cảm thấy nơi đó thật sự an toàn cho chúng.
Các bạn cũng đã biết,mỗi lứa Cu gáy chỉ đẻ được có hai trứng,chưa hề thấy ba trứng,nhưng thỉnh thoảng chúng chỉ đẻ duy nhất một trứng mà thôi.Nếu hôm nay trứng thứ nhất đẻ sớm,thì hôm sau trứng thứ hai nó đẻ gần trưa hoặc chiều.Cũng có trường hợp trứng thứ nhất đẻ buổi chiều,thì trứng thứ hai mãi đến cắch nhật mới ra được nhưng đẻ vào lúc sáng sớm.
Đẻ trứng đầu,chim mẹ chưa chịu ấp ban ngày,chỉ ấp ban đêm,nhưng khi trứng thứ hai ra đời thì cả hai vợ chồng Cu gáy thay phiên nhau ấp suốt cả ngày đêm cho đến lúc trứng nở ra chim con...
Hằng ngày chim mẹ ấp một lèo từ khoảng bốn giờ chiều cho đến khoảng mười một giờ trưa hôm sau.Nó cứ nằm lì trong tổ suốt đêm,dù gặp cảnh mưa to gió lớn cũng không hề rời tổ.Ban đêm,chim mái nằm ấp thì chim trống tìm một cành cây gần tổ để vừa ngủ vừa canh chừng,hễ gặp nguy hiểm thì chúng lo tìm cách bay đi nơi khác để tạm thời lánh nạn,và khi nào thấy thật sự yên tĩnh mới dám quay trở lại tổ ấp tiếp.Đối với mọi kẻ thù,chim Cu gay chỉ biết có cách ''tránh mặt'',theo kiểu''tránh Voi chẳng xấu mặt nào",vì với sức lực quá yếu ớt lại quá nhút nhát chúng đâu có dám chống cự được với ai!.
Trong giờ chim mái nằm ấp thì chim trống tự do bay đi tìm mồi cho bản thân nó và mang về mớm lại cho chim mái.Khoảng mười một giờ trưa,chim trống về tổ để"đổi ca" cho vợ,thay vợ ấp trứng để chim mái bay đi tìm mồi.
Mỗi ngày chim mái chỉ có bốn năm giờ để đi tìm mồi,nó chỉ tìm kiếm cái ăn no bụng cho bản thân nó,chứ ít có trường hợp chim mái tha mồi về mớm lại cho chim trống!
Vào khoảng bốn giờ thì chim mái trở về thay chim trống nằm ấp,và chim trống lại lên đường đi tìm mồi cho mình và nếu dư thì tha về nuôi vợ.
Thời gian "đổi ca" này thường không đúng lắm,vì tùy ở con chim bay đi tìm mồi đã đủ no hay chưa,nếu no mồi thì nó bay về sớm va thay ca sớm,ngược lại,nếu hôm nào kiếm mồi khó khăn thì nó"lấn giờ" sang chút đỉnh.Nưng dứt khoát là ngay nào việc ấp trứng cũng có đổi ca giữa chim trống và chim mái.Vào giờ thay ca,hễ thấy con kia về tổ là con đang ấp tự động đứng dậy khẽ khàng bước ra ngoài để nhừng tổ cho chim kia!
Chúng ta thấy việc ấp trứng của giống chim Cu gáy cũng giống như việc ấp trứng của chim Bồ Câu,trống mái cũng thay phiên nhau ấp theo"ca"như vậy.
trong thời gian ấp trứng cả đêm lẫn ngày,kể cả lúc đổi "ca"cho nhau,chúng không hề gây một sự ồn ào nào,dù là những tiếng kêu nho nhỏ,do đó nếu người vô tâm không ai có thể phát hiên ra chúng.
Thời gian ấp trứng của Cu gáy là mười bốn ngày trong mùa nắng ấm,và trễ hơn một đôi ngày trong mùa giá lạnh.Chim con rất chóng lớn và mau khôn.Khoảng ba tuần tuổi là chúng gần đủ lông đủ cánh,hai mươi lăm ngày tuổi là bắt đầu tập bay,gọi là chim ra ràng.Những ngày đầu còn bay theo chim cha mẹ đòi đút mồi,nhưng chỉ vài ba hôm sau là chúng tự kiếm sống được.
Nhiều người muốn bắt chim con về nuôi,do chưa kinh nghiệm nên cứ chờ cho chúng gần tháng tuổi mới trèo lên tổ để bắt nhưng khi đến nơi thì còn chiếc tổ không,hoặc thấy chim vẫn còn,nhưng khi thấy bóng dáng mình lai gần,chúng đã không ngoan chuyền cành bay mất.Do đó muốn bắt Cu gáy con về nuôi,nên bắt chim trong ba tuần tuổi trở lại.Tất nhiên,với chim còn non yếu quá thì khó nuôi.
Thường thì chim Cu gáy con mới nở trong tuần đầu được chim cha mẹ úm rất kỹ.Thời gian này chim non rất yếu ớt,khắp mình chỉ bao phủ lưa thưa nhúm lông tơ nên rất cần được ủ ấm.Chim con trong ba bốn ngày đầu được chim cha mẹ mớm cho một loại sữa bổ dưỡng,loại sữa này chỉ xuất hiên ở cả chim cha lẫn chim mẹ để mớm cho con trong thời gian mấy ngày đầu này thôi,sau đó mất hẳn.
trong tuần đầu,gần như chim mẹ nằm lì trong tổ với con cả ngày lẫn đêm,chim cha cứ bay đi bay về để lo mớm mồi cho chim mẹ,và chim mẹ lại mớm sang miêng chim con.Đến khi chim con được một tuần tuổi thì chúng đã khôn lanh,mắt đã bắt đầu nứt mí,trên đôi cánh lông ống đã bắt đầu hình thành,và thân nhiệt của chúng đã tỏa ra được khá nhiều đủ sức ấm cho nhau trong ban ngày.Hơn nữa vào tuổi này chim con bắt đầu háu ăn,nên cả chim cha chim mẹ phải cùng bay đi tìm mồi mới đủ sức nuôi con no đủ đươc.Bầy chim con càng già ngày tuổi thì chúng càng tiêu thụ lượng thức ăn càng nhiều,nên chim cha me càng vất vả hơn...Do được ăn uống no đủ,nên chim con nhanh ra ràng,trọng lượng của chúng có thể bằng hai phần ba chim cha mẹ.
Trang chủ
Trợ giúp
Tìm kiếm
Lịch
Đăng nhập
Đăng ký
Chủ đề: mùa sinh sản của chim cu gáy (Đọc 74384 lần)