Mỗi người có một thú vui, người mê câu cá, kẻ mê chim, người mê cây cảnh, kẻ mê săn bắn...chưa kể những người mê cá độ. Tôi có một đam mê đó là thú nuôi cu gáy. Những ngày xa quê bỏ lại những con chim cu mồi ở lại quê hương, lòng hồi hộp chờ một ngày trở về nghĩ rằng khi đó những con cu gáy chắc là đã thành những con mồi tuyệt vời. Thế nhưng sau ba tháng gầy dựng cơ đồ từ ngày ở New Delhi về, tài sản chỉ có 2 con chim gáy, cả hai chưa thành cu mồi thì tôi đã lại dứt áo ra đi.

Những khi gọi điện thoại về cho vợ, những lời hỏi thăm thật là ngồ ngộ "Con cu anh thế nào rồi em" , "con cu anh tối nào cũng gáy om sòm không cho hàng xóm ngủ". Thế mà khi mọi thứ đang trôi đi thì đùng một cái cúm gà, cúm chim, cả hai con cu gáy đều về chầu diêm vương. Một cảm giác tiếc, nhớ, thương tràn trề.

Những chiều nghe tiếng chimcu gáy lòng bồn chồn nhớ quê, tưởng rằng ở Mỹ không ai nuôi cu gáy, ai ngờ một ngày vào mạng nhờ ông google, được ông chỉ tới mấy địa chỉ, có nơi đáng tin cậy thì giá quá cao, một cặp tới 380 đô mà phải chờ tới 4 tuần mới có. Thì ra cu gáy nó đắt thế, thử hỏi tại sao nó đắt và đây là câu trả lời. Hồi trước cu gáy thường nhập từ Philippine và các nước châu á nhưng từ ngày bị dịch cúm chim từ Châu á thì họ cấm nhập. Chỉ có giống chim cu gáy tên là spotted dove là hiếm vì nó ít sống ở Mỹ. Ở Việt nam cũng có nhiều loại khác nhau nhưng mọi người chỉ thích loại cu cườm này (spotted dove) mà thôi.

Lang thang khắp nơi trên nét thế rồi cũng tìm ra một đôi 300$, nhờ một chị bạn ở Florida xem coi địa chỉ đó có chính xác không hay là địa chỉ ma, lừa đảo...vì ông bán chim chỉ lấy tiền money order mà không lấy bất cứ hình thức thanh toán nào khác như personal check hay paypal. Thế rồi chị H cho hay chị có nhờ bạn chị gần đó ghé xem thế nào vì nhà chị tới đó hơn 4 tiếng lái xe. Kết quả chị cho hay:

Dưới đây là email của nhà thơ Dương Quân ở Tampa, người mà chị H hỏi việc mua chim gáy dùm T, Chị H thấy không ổn rồi T ...

Không giống như những loại chim cảnh khác, thú chơi chim cu gáy từ xưa đến nay của người Hà Nội hấp dẫn bởi sự tao nhã, mộc mạc, khơi gợi sức liên tưởng.

Mỗi khi nghe tiếng chim cu gáy râm ran, cảm giác sự ồn ào, náo nhiệt của thành phố hiện đại như dịu đi, nhường chỗ cho nguyên vẹn một đồng quê yên ả với sắc vàng của lúa chín, màu xanh yên ả, thanh bình của lũy tre làng.

Niềm đam mê với một thú chơi

Một tay cầm ống thóc, một tay xách lồng chim, anh Ngô Tiến Dũng, ở ngõ Quỳnh, quận Hai Bà Trưng, lững thững đi ra đầu ngõ rồi móc chiếc lồng trái đào lên nhánh cây trứng cá.

Ánh nắng chiều xiên xiên nhảy múa trên tán lá cây xanh rợp, nhuộm màu vàng nhạt lên chú chim cu gáy tám năm tuổi lông màu nâu đất. Ít phút sau, con chim khoan khoái khẽ cất tiếng gáy bổ tư, giọng cù rù, đùng đục: "Cúc cù cu... cu".

Ngồi ngắm chú chim cưng, anh Dũng khẽ mỉm cười. Con "Linh Đàm" giọng thổ rền treo trên nhánh cây chỉ là một trong sáu chú chim gáy mà người đàn ông bốn mươi tám tuổi này nuôi.

Anh Dũng mê chim cu gáy như điếu đổ, sống đã gần nửa đời người thì hơn ba phần tư cuộc đời anh gắn bó với loài chim đồng quê này.

Đưa bàn tay to bè, xù xì, tháo mảnh gỗ lũa buộc hờ hững cửa lồng, nhẹ nhấc ra chiếc chén rồi đổ lưng thóc trộn hạt kê, đỗ xanh, vừng, anh Dũng cho biết, tình yêu của anh dành cho loài chim cu gáy, ngoài truyền thống của gia đình, còn bởi sắc màu nâu đất của lông chim - màu của ruộng đồng giản dị, mộc mạc.

Rồi anh cười khà khà bảo: "Khác nhiều người chơi chim cu gáy ở Hà Nội, hầu hết số chim tôi sở hữu hiện nay đều là tự bắt được mà có, không phải là bỏ tiền mua về."

Mê chim cu gáy như vậy nên với anh Dũng, lịch trình một ngày cho "công tác" nuôi chim của anh đã chiếm khá nhiều thời gian. Buổi sáng, buổi chiều, đi luyện chim ở một địa điểm nhất định. Buổi trưa, tranh thủ tắm cho chim.

Ngoài ra là thời gian cho chúng ăn, vệ sinh chuồng..., nhìn chung, một ngày anh Dũng mất ít nhất bốn, năm tiếng đồng hồ. Đó còn chưa tính đến những chuyến đi xa nhiều ngày khỏi Hà Nội để "săn" những chú chim hay.

Thú chơi lắm công phu

Anh Dũng bảo, nghề chơi nào cũng công phu. Chơi chim gáy tưởng chừng đơn giản như... nuôi gà nhưng thật ra không mấy dễ dàng. Chim gáy ăn chủ yếu là lúa, thóc nhưng phải là loại hạt ngắn, được rửa sạch, phơi khô, bỏ vào chai lọ, đậy kín và thêm một ít thức ăn khác như đỗ xanh, vừng, để "bồi bổ", khiến chim gáy căng hơn.

Nước uống phải là nước sạch, nếu là nước máy thì phải đợi cho chất clo bốc hơi hết mới được dùng. Chim gáy cũng thích được hứng ánh sáng mặt trời vài tiếng mỗi ngày để chúng nằm xòe cánh và đuôi phơi nắng, loại trừ côn trùng ra khỏi lông, nhưng không được để ánh sáng trực tiếp chiếu hết lồng mà phải có bóng râm để có chỗ cho chim vào khi cần thiết...

Cũng có tiếng là người sành chơi chim cu gáy, ông Lê Đức Ngọc, ở Trung Hòa, Cầu Giấy, có biệt hiệu Ngọc “Hòa” dành hẳn nửa cái sân thượng để nuôi 5 con chim cu gáy.

Cứ hàng ngày, người đàn ông đã ngoại sáu mươi tuổi này lại hì hụi leo lên, xuống hàng chục lần căn nhà bốn tầng để chăm chút cho những chú chim của mình.

Ông Ngọc bảo, để có được một chú chim đẹp, gáy thành thục, căng, chuẩn, cũng lắm gian nan, đòi hỏi người chơi chim phải có con mắt tinh tường trong khâu chọn chim giống rồi những bí quyết luyện riêng.

Theo ông Ngọc, trong hàng trăm, thậm chí hàng ngàn con chim mộc bẫy từ thiên nhiên có khi chỉ lựa được vài con. Tiếng gáy của mỗi con cũng có cao độ, trường độ rất khác nhau, chỉ những người chơi chim nhiều năm mới có thể phân biệt được.

Thường chú chim nào gáy càng dài, càng được quý. Các kiểu gáy của chim rất đa dạng, người ta phân biệt là tiếng bổ hai, bổ ba, tùy thuộc vào độ dài cũng như nhịp ngắt. Và âm cũng chia thành nhiều loại như âm thổ, đồng, son, kim. Song, người chơi chim gáy có kinh nghiệm thường dựa trên tiếng gáy trận có tiếng chu, lèo, vấp của con chim gáy để đánh giá đó là con chim hay, dở.

Như lèo, là khi gáy trận sau ba tiếng cúc cu cu con chim gáy thêm một nhịp "cục cù cù" hoặc "cục cù" gần giống với tiếng gù nhưng nhanh hơn. Cùng với tiếng gáy, hình thức con chim cũng phải chuẩn.

Nếu thân mình cân đối, lông sáng màu, đầu nhỏ vuông, mắt bé, con ngươi đen, mỏ gồ, chân cao màu đỏ son, đặc biệt lông che kín xuống qua đầu gối, lông hậu nở kéo gần hết đuôi, cườm dầy, hạt đen nhỏ quấn gần như kín cổ mới đích thị là con cu gáy có hình thức đẹp.

Ông Ngọc nói: "Tìm được một con chim gáy được đánh giá là hay có khi khó như đi tìm hoa hậu vừa đẹp người, đẹp nết".

"Cúc cù cu...cu". Trong thanh âm ồn ào, náo nhiệt của đường phố Hà thành, tiếng chim cu gáy lại rủ rỉ vang lên từ đâu đó của một phố nhỏ chật chội, một chung cư cao tầng, khiến lòng chợt tĩnh lại.

Xưa nay, người Hà thành vẫn vậy, thích những thú chơi thanh tao, đẹp cả về tâm hồn và cuộc sống./.