Ngày còn bé, mỗi lần về quê ghé thăm ông cậu, cảnh tượng quen thuộc đầu tiên đập vào mắt tôi là hai cái lồng chim cu treo lủng lẳng ở mái hiên nhà. Lồng bằng tre vót nhỏ rứt, bo tròn vành như quả bí, bọc vải bên ngoài kín đáo. Cứ một con gù gù, con lồng bên cạnh lại cất tiếng gáy như để hòa điệu, âm thanh trầm buồn. Buổi trưa vắng lặng, chợt nghe tiếng cu gáy êm êm dìu dặt ai mà không cảm nhận lòng mình xao xuyến, gợi nhớ mơ hồ đâu đâu, càng thêm yêu thương sự phóng khoáng, yên bình của đồng nội hương quê...

Người nuôi chim rành rẽ kinh nghiệm cho biết con nào có bộ lông xám thường gáy giọng thổ trầm, con lông nâu thì gáy giọng kim cao. Theo tập tính, chim cu trống cất giọng gáy hay hoặc quyến rũ bạn tình hoặc khoe mẻ, thách thức với con trống khác. Hơn hai mươi năm trước, vùng Bình Ân, Gia Thuận... và miệt Tân Thành, Pháo Đài (Gò Công) chim cu nhiều lắm. Vào vườn mãng cầu mát rượi mắc võnh nằm lim dim mắt nghe chúng gù gù  rồi gáy ngọt nhịp mà phát "phê". Nhiều đến nỗi dân nhậu coi chim cu là món mồi khoái khẩu, tìm cách săn bắt về rô ti, nướng muối ớt... Đồng lúa chín vàng, chim cu hợp đàn cút cù cu khắp lượt và tách đàn vào mùa thu. Chúng ưa đậu trên cành cao ít lá để phơi nắng, rỉa lông, tối tìm cành rậm lá để ngủ. Một số người cao tuổi có thú vui "gác cu" lâu năm thành thói quen khó bỏ. Con chim cu mồi phải có bộ lông nhuyễn mướt với vòng cườm đều, tiếng gáy nghe thật "êm tai". Nhốt cu mồi vào "lúp" có hai ngăn làm bằng tre sơn màu xanh lá cây, bọc vải che kín, chỉ chừa khoảng trống cửa bẫy. Dùng sào dài treo "lúp" trên cành tre cao rồi chịu khó ngồi nấp trong lùm rậm để theo dõi, tránh gây tiếng động, dù là nhỏ nhất. Người gác cu có sự kiên nhẫn chịu đựng thời gian dài nên trong ca dao dân gian xếp hạng chuyện này đứng hàng thứ ba trong bốn cái... "khổ". Chim cu mồi cứ rỉ rả cất tiếng gáy khiêu khích, lôi cuống con chim "bổi"  bên ngoài gáy đáp lại như một cuộc tranh tài. Một lúc sau, cu bổi hăng máu xông vào "lúp" tấn công và thế là mắc bẫy. Coi vậy chú không dễ dàng chút nào, người gác cu hải trầm tính mới tận hưởng được niềm vui hồi hộp, căng thẳng và sau đó là nỗi hân hoan khó tả. Nhờ có lần ông cậu tôi xách sào, xách "lúp" đi từ sáng đến tối suốt mấy ngày về tay không. mặt mày quẹo đeo vì rình rập cực khổ mà ggặp phải con bổi quá khôn lanh, cảnh gíac không chịu vào lúp. Tới chừng bẫy được con bổi ấy, cậu tôi hả hê vui mừng, tất nhiên người trong nhà ai cũng thở phào nhẹ nhõm. Thấy vậy mới biết thú gác cu nó mê hoặc, hấp dẫn con người ta biết dường nào!

Bây giờ đồng lúa thâm canh tăng vụ, nhu cầu đời sống con người phát triển và lấn chiếm dần môi trường không gian thiên nhiên khiến cho giống chim cu nhạy cảm, ưa tự do phóng khoáng tản mát đâu đâu khó mà tìm gặp. Về quê, nhìn đồng lúa chín vàng, vườn cây trái sum suê bóng mát, bất giác thèm nghe tiếng chim cúc cù cu quá chừng. Lại nhớ một đọan trong bài thơ "Vòng cườm trên cổ chim cu" của nhà thơ Chế Lan Viên:

"Chỗ cành xanh là cỗ chim gù

Hồn đất nước theo tiếng chim dân dã

Như chửa nghe bao giờ. Mà như đã

Nghe rồi. Tự đâu trời xa xửa xa xưa...