Không biết từ đâu đến, đến từ khi nào. Một hôm anh tư Sành - một hội viên cao tuổi của hội cu gáy Trà Cú mách cùng anh em trong buổi tiệc giỗ, là anh đã nghe thấy một em (cu bốn lỡ ba) bốn hậu lỡ ba, ở tận giữa cánh đồng ấp Đôn Chụm (xã Tân Sơn, huyện Trà Cú) nhân một buổi anh đi bẩy cúm núm (có nơi gọi là gà nước), nghe qua ai nấy đều phớt lờ vì cho rằng anh tư xú gạc cho anh em đi tìm mỏi chân chơi ấy mà! Thế nhưng sau buổi tiệc ấy vài hôm, nghe đâu cũng không ít người lặng lẽ chia ra đi tìm với hy vọng “may thầy phước chủ” không thì coi như tập thể dục vậy mà!..., Trong số đó cũng có tôi, cả năm rồi cũng hết năm lần bảy lượt, băng đồng, vượt kênh tìm kiếm …nhưng đều vô vọng.

Một năm sau cũng cái ngày giỗ ấy, chúng tôi lại được nghe thông tin con bốn hậu ấy giờ di chuyển về hướng tây cách vị trí cũ khoảng 2km, mà lần này không phải anh tư Sành nói, mà là một người nông dân - vị khách mời của đám cung cấp thông tin. Thế là anh em trong hội mỗi người một ngã, mạnh ai nấy tìm. Người mang lưới, người mang lụp, tay xách, nách mang chia nhau đi tìm khắp cánh đồng trên cả ngàn hecta chứ ít ỏi gì, nhưng cũng không ai tìm thấy cả, có lẽ vì tháng lúa mới làm đồng nên chim bay xa đi tìm thức ăn, chiều tối mới về ngủ nên không dễ gì tìm gặp, mà nếu có gặp đi chăng nữa, chưa chắc nó đã chịu đá “bởi có phải cội của tôi đâu mà tranh giành cơ chứ” …

Đến một hôm, hôm ấy ngày 10/7/2011 có lịch cắt điện, tôi quyết tâm xuyên cánh đồng Đôn Chụm lần nữa, khoảng 5 giờ sáng, mang ba con mồi, ổ bánh mì cùng chai nước lọc lên đường, chạy xe máy chừng 7km, gửi xe và lội men theo bờ kênh thủy lợi chừng 500m, thì nghe xa xa tiếng chim gù buổi sáng, tôi rẽ vào một góc vườn dừa, dọn bãi úp bội, cặm dò và thả mồi, tôi tìm chỗ núp chưa yên vị, thì mồi kêu và bổi đã về khi nào cũng không hay, thoạt nhìn xuống con mồi đất thì thấy con bổi và con mồi đang thi nhau gù quanh bội, tít tắt con bổi đã dính dò… Trong lúc cho con bổi vào túi rút, tôi nghe bên bờ vườn bên kia xa khoảng 300m một em bổi chiêu ba hậu ròng, chiêu băng băng, tôi run bắn cả người, nhanh tay thu xếp chiến trường để qua bẩy tiếp con bên kia với hy vọng “em sẽ là con bốn hậu lở ba mà bấy lâu đi tìm”, vội vàng hấp tấp suýt tí té xuống ao cá (vì trơn trợt), đến nơi dọn bãi xong, thả mồi đất ra bội, mồi cây vừa thúc một hơi con bổi đã dội tưng lên trời, lượn vòng quang cây dừa rồi đáp ngay vị trí con mồi đất, con “sát thủ” tung lồng úp một cái đứng dậy chụp gù hai dây liền, con bổi ngơ ngác “ơ hay sao có thằng nào đứng chễm chệ dưới kia nhỉ” lại gù cà .. cà lăm nữa … nữa hả? (Con mồi gù cà lăm và con bổi này cũng gù cà lăm), đầu hắn nghiêng nghiêng nhìn qua khe lá dừa, chưa kịp thúc nó chụp gù một dây, con mồi lại nháy nó cu, cu cu, … cu, cu cu, con bổi chúi nhủi thả mình xuống cạnh bội và gù thật ác, chưa thấy con bổi nào dữ đến thế! Nó gù thật lâu, đến khi hai chân của nó đã dính hai cây dò mà nó vẫn gù, bước đi không được (vì dính hai cây dò) té chõng quèo, rồi lại đứng lên gù tiếp, gù tiếp …một lúc sau hắn định nhảy lên bội thì mới phát hiện mình đã bị dính bẩy và hắn mới bật bay lên, nhưng đã muộn mất rồi …

Khi về nhà, tám ngày sau hắn ta bắt đầu gáy te te vẩn ba hậu ròng, lắng nghe mãi không thấy bốn đâu cả? nhưng không sao đã là ba hậu cũng tốt lắm rồi, tôi tự an ủi mình vậy mà. Bấy giờ trong lòng tôi bắt đâu nhen nhóm tí hy vọng rằng: vẫn còn con bốn hậu nữa ở đâu đó mà ta chưa tìm thấy đó thôi, tiếp theo hai cái chủ nhật lang thang giữa cánh đồng mênh mong lúa và lúa, vừa đi vừa lãi nhãi bài ca “hát về cây lúa hôm nay” mà nhạc sĩ Nhất Sinh thường hay hát…
Thế rồi, việc gì đến thì tự nhiên nó đến, âu đó cũng là một cơ duyên, chuyện là như vầy: hôm thứ sáu 26/8/2011, Nguyễn Minh Sang - một thành viên mới của diễn đàn chúng ta, nhưng lại là một đồng nghiệp ở sở Tài nguyên - Môi trường năm nào của tôi; bây giờ Sang đã về công tác cho “Việt Com Băng”, thời gian xa cách khá lâu, tình cờ gặp lại trên diễn đàn chúng tôi rất vui mừng, sẵn sàng giúp đỡ, ngay cả việc đăng ký thay, để nhanh chóng trở thành thành viên chính thức của diễn đàn. Để đánh dấu cho buổi hội ngộ tốt đẹp ấy, Sang đề nghị tôi tổ chức cho một buổi đi dã ngoại thực tế - để xem và kiểm chứng cụ thể về hai câu thơ :
“ Ở đời có bốn cái ngu.
Làm mai, lãnh nợ, gác cu, cầm chầu”.

Hôm ấy Sang hình như không ngủ, ba giờ sáng đã dậy, đi tới đi lui khắp nhà, cứ trông cho trời mau sáng, “cô cu mái” của Sang một phen hú hồn “không biết chuyện gì đã xảy ra với anh ấy đây nè”, sao không ngủ, mà cứ đi đi, lại lại… rồi nhìn đồng hồ hoài vậy kìa? (cái này Sang mách nhe, tôi không có hư cấu đâu đó). Thế rồi, 5 giờ 45 phút Sang cũng xuống tới nơi, tôi suy nghĩ mãi “trời đang mưa phùn thế này không biết đi hướng nào cho tiện đường, cho đở vất vả đường trơn” cuối cùng tôi quyết định men theo Quốc lộ 54 về hướng huyện Tiểu Cần, hai bên đường hiện còn nhiều thửa ruộng lúa chín chưa thu hoạch, hy vọng ít ra cũng có được một kèo thơm thơm cho Sang xem tận mắt cho đã con mắt, chứ đọc trên diễn đàn cứ hình dung, mường tượng hoài không hiểu - nhất là cái bài Kỷ niệm đi bẩy con cu vịt ấy! nghe phê lắm nhưng chưa thấy thực tế bao giờ (cái này Sang nói thế nhé). Rồi 10 phút sau chúng tôi cũng đến nơi, bỏ xe ven Quốc lộ 54 chúng tôi lội bộ men theo bờ kênh về hướng Tây khoảng 400m thì nghe tiếng bổi thúc nhè nhẹ trong ngọn dừa (kiểu thúc dậm ổ), chúng tôi bước vội vào chọn một kèo nằm giữa hai cây dừa cao tầm 4m, tuy hơi khuất nhưng lại là kèo duy nhất có được nơi ấy nên đành phải chấp nhận, chuẩn bị xong thả mồi, vào nấp chưa yên ổn thì mồi kêu, bổi rừng bắt đầu lên tiếng, xung quanh có đến bốn con bổi tranh cội đá nhau ầm ầm, chúng dội tưng cả khu vực, bỗng một con bổi giọng thổ sền sền sáp cội cây bạch đàn, thúc vài tiếng, nhìn thấy con mồi đất thì sà xuống gù một dây chạy vào sát bội, con bổi bật ngữa trở ra vì đã vấp phải dò, rất may con bổi đã tự gỡ được và bay lên cây chào tạm biệt trước khi bay mất biệt, Sang thấp thỏm hồi hộp chờ đợi, khi biết con bổi đã xảy dò Sang tiếc hùi hụi, lúc này bổi rừng vẫn còn, chúng tôi quyết định ra sữa dò và thay bằng con mồi khác, sau khi trở về nơi ẩn nấp một con bổi khác dội lên cao và sà vào cây dừa ngay bên phải con mồi úp, con bổi rất hăng cứ chuyền qua, chuyền lại hai cây dừa mà vẫn không chịu xuống đá, con mồi úp cứ gù liên tục hết dây này đến dây khác, cứ thế 30 phút đã trôi qua…

Bổng từ bên hàng dừa bên kia có con bổi cất tiếng chiêu ba hậu (Cúc cu cu… cục cục cục), rồi vài tiếng chiêu sau toàn là bốn hậu (Cúc cu cu … cục cục cục cục), lúc này chiến sự bên con mồi úp hình như không ai màn tới, tập trung cao độ vào con bốn hậu, tôi liếc nhìn qua phía Sang đang ngồi thấy Sang có vẽ vô cùng hồi hộp, miệng thì cứ lẩm bẩm “con này ác quá, con này ngon quá”, lúc này bên chiến sự con mồi úp đang gây cấn, con bổi rượt đuổi con chim mái bay lòng vòng cội, con mồi hết thúc lại gù liên tục, sau cùng con mái cũng chịu bay đi mất biệt, con trống sà vào đậu trên đầu con mồi úp, đầu nó cứ ngó nghiêng và cuối cùng cũng buông chân hạ thổ, con bổi gù như bổ củi chạy từ ngoài vào bội, bổng nhìn thấy hắn dừng lại mà chân hắn lại giật giật, tôi bảo với Sang hắn đã dính rồi đấy, không phải hồi hộp từ từ mà ra bắt cho vào túi thôi! Chúng tôi thu dọn chiến trường trong tít tắt, chừng 5 phút sau chúng tôi đã tiếp cận cội của con bốn hậu, dọn bãi cặm dò xong thì trời bắt đầu mưa nặng hạt, chúng tôi đành phải ra về và hẹn lại hôm sau ….

Sáng sớm hôm sau, ngoài trời mây đen xám xịt, duy chỉ có hướng Đông là có tí ánh sáng của mặt trời, nhưng tôi vẫn quyết định táo bạo “đi tiếp” , chuẩn bị xong mặc áo mưa, lên xe chạy từ từ trong cơn mưa phùn, đến nơi tôi gửi xe bên kia đường, đứng đợi cho bớt mưa. Khoảng 20 phút sau bầu trời trở nên quang đãng hơn, mưa dứt hạt, tôi bước nhanh băng qua đường đi một mạch đến cội của con bốn hậu hôm qua, nói là cội thật ra chỉ là một cây dừa khô cằn, tàu lá xác xơ bởi mấy con bọ cánh cứng, chỉ còn vài bẹ lá mà thôi. Tôi nhanh tay cậm hai đường dò, thả mồi rồi chạy như bay về phía lùm cây gần đó để trốn, con mồi bẹo thúc râm rang lúc thưa, lúc nhặt, bổng con bổi không biết từ đâu sà về cội, con mồi chụp gù phóng ba dây liền, con bổi như bị bất ngờ, đứng ngơ ngác một hồi sau mới dám cất tiếng thúc, nghe tiếng thúc nhanh, nhặt, nhừa nhựa tôi nhận ra ngay “nó đây rồi”, người tôi run lên nhè nhẹ, tim đập mạnh hơn như muốn nghẹt thở vậy, con bổi ưỡn người nhúng đôi cánh chúi đầu sà xuống gần tới đất lại bật cất cánh bay lên về phía con mồi bẹo, làm tôi một phen hú vía cứ tưởng là hắn đã …, lúc này con bổi hầu như lục tung bụi cây – nơi tôi treo con bẹo, nhằm tìm con mồi bẹo, thấy thế tôi quyết định thay đổi vị trí hai con mồi cho nhau. Sau khi thay xong, mồi lại cất tiếng thúc, con bổi sạt về rất nhanh và đáp vào cội, ở vị trí này con bổi nhìn thấy con mồi úp rất rõ, hắn cự khoảng 5 phút, con mồi chưa quen xuống đất nên tung bội một hồi mới bắt đầu thúc rên rỉ nhẹ nhẹ, nghe thấy tiếng mồi úp (con mồi bẹo khi nảy nó đi tìm) con bổi hung hăng nhảy lia lịa quanh cây dừa, và rồi cấm đầu xuống như bị trúng đạn, tiếc thay con bổi rớt hơi xa bội, không ngay đường dò và đứng đó thúc mà không chịu gù, con mồi vừa thúc, vừa tung bội (thấy mà ghét), rồi nó cũng chịu gù với con bổi,…Vài phút sau con mái lại rớt theo phía bên kia bội so với con bổi trống, tôi tái mặt vì nhỡ con mái dính dò trước thì chết chắc, nhưng con mái không đi vào mà đứng mổ bông cỏ, con mồi thấy vậy cũng nghỉ gù mà thúc chậm chậm tiếng thúc to dần, to dần…về con bổi trống cứ đứng thúc mà không hề gù, tôi thấy làm lạ ??, nhưng khi con mái rớt, nó lại phùng lông cổ chạy vào phía con mồi úp, trong tít tắt em đã bị dính dò, tôi bỏ dép chạy như bay về phía con bổi, bắt xong cầm ngắm nghía mới phát hiện em bị thương ở vùng ức, vì bị một viên đạn súng hơi tét da, điều này đã lý giãi vì sao em không gù mà chỉ thúc với mồi úp trước đó./.

Đây là hình của chú em

Lâm Quang Nhã